W obecnym stanie prawnym brak jest podstaw do samodzielnego przeprowadzania przez pracodawcę kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu. Brak możliwości przeprowadzania przez pracodawcę takich kontroli – w szczególności w odniesieniu do niektórych grup pracowników, jak np.: kierowcy – może zagrażać zdrowiu i życiu zarówno samego pracownika znajdującego się pod wpływem takich substancji, jak i innych pracowników zakładu pracy, ale również osób trzecich. Wykonywanie pracy pod wpływem takich substancji zagraża również mieniu, które może zostać uszkodzone lub zniszczone, co może stanowić poważne skutki finansowe w szczególności dla pracodawcy. Stąd pracodawcy od dawna postulują o wprowadzenie wyraźnych regulacji umożliwiających im przeprowadzanie kontroli trzeźwości pracowników.
Wychodząc naprzeciw tym postulatom Rada Ministrów przygotowała projekt nowelizacji Kodeksu Pracy, który obejmuje m.in. regulacje dotyczące kontroli trzeźwości pracowników. Projekt jest już po pierwszym czytaniu w Sejmie. Możemy się spodziewać, że w niedługim czasie przepisy dotyczące kontroli trzeźwości pracowników zostaną wprowadzone do Kodeksu pracy. Poniżej przedstawiam główne regulacje zawarte w ww. projekcie.
Przesłanki kontroli trzeźwości
Zgodnie z ww. projektem pracodawca będzie mógł wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.
Ustalenie warunków przeprowadzania kontroli
Wprowadzenie kontroli trzeźwości, grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą trzeźwości i sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czas i częstotliwość jej przeprowadzania, pracodawca będzie zobowiązany ustalić w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
Informacja dla pracownika
O wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracodawca będzie musiał poinformować pracowników w sposób u niego przyjęty nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania. W związku z zatrudnieniem pracownika objętego kontrolą trzeźwości pracodawca będzie zobowiązany przekazać temu pracownikowi informacje o kontroli trzeźwości przed dopuszczeniem go do pracy.
Badanie trzeźwości
Kontrola trzeźwości będzie obejmować badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie. Badanie będzie polegać na stwierdzeniu braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości w rozumieniu odpowiednio art. 46 ust. 2 albo 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Odmowa dopuszczenia do wykonywania pracy
Jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości, w rozumieniu odpowiednio art. 46 ust. 2 albo 3 ww. ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, pracodawca nie będzie mógł dopuścić pracownika do pracy. Informację dotyczącą podstawy niedopuszczenia pracownika do pracy pracodawca przekazuje pracownikowi do wiadomości.
Przetwarzanie danych
Pracodawca będzie przetwarzać informacje o dacie, godzinie i minucie badania oraz jego wyniku wskazującym na stan po użyciu alkoholu albo stanie trzeźwości wyłącznie w przypadku, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony dóbr (ochrony zdrowia lub życia pracownika lub innych osób, ochrony mienia) i przechowywać je w aktach osobowych pracownika przez okres nieprzekraczający roku od dnia ich zebrania.
W przypadku, w którym informacje mogą stanowić lub stanowią dowód w postępowaniu prowadzonym na podstawie prawa, a pracodawca będzie stroną tego postępowania lub poweźmie wiadomość o wytoczeniu powództwa lub wszczęciu postępowania, okres przechowywania informacji ulega przedłużeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Po upływie ww. okresów informacje podlegają usunięciu.
Środki działające podobnie do alkoholu
Powyżej opisane regulacje mają odpowiednie zastosowanie do kontroli pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu.
