Praktyka pokazuje, że obowiązująca od kwietnia 2019 niem. ustawa o ochronie tajemnic handlowych [GeschGehG] zapewnia należytą implementację dyrektywy 2016/943 – uzupełniając lukę normatywną w dotychczasowym systemie ochrony informacji niejawnych. Jednak dopiero aktualne orzecnictwo konkretyzuje minimalne standardy ochrony, tj. tworzy relewantne dla praktyki ramy wykładni niedookreślonego terminu „odpowiednich środków zapewniających poufność”.

Aktualna definicja tajemnicy przedsiębiorstwa w niemieckim prawie

W warunkach dawnego stanu prawnego przedsiębiorcy dysponowali ograniczoną paletą środków prawnych służących aktywnej ochronie własności intelektualnej. Instrumenty ochrony wynikały wyłącznie z zarejestrowanych praw własności przemysłowej[1]. Źródło przyjmowanej dotychczas definicji tajemnicy przedsiębiorstwa stanowiła linia orzecznicza niem. sądów (por. wyrok Federalnego Trybunału Konstytucyjnego [Bundesverfassungsgericht] z dn. 14.03.2006)[2]. Wejście w życie aktualnej niem. ustawy o ochronie tajemnic handlowych [Gesetz zum Schutz von Geschäftsgeheimnissen (GeschGehG)] było poprzedzone długotrwałymi sporami dot. brzmienia nowej definicji tajemnicy przedsiębiorstwa[3], które wpłynęły na wydłużenie prac legislacyjnych. Implementowana dyrektywa 2016/943 definiuje minimalne wymogi ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, umożliwiając państwom członkowskim wprowadzenie szerszej ochrony, z czego skorzystał niemiecki ustawodawca.

Przepisy GeschGehG z 18.04.2019 (ustawa weszła w życie 26.04.2019) wzmocniły ochronę know-how i tajemnic handlowych w sprawach, w których nie istniała możliwość rejestracji patentów, wzorów użytkowych lub wzorów przemysłowych (np. z przyczyn prawnych lub taktycznych). Jednocześnie odpowiednie zabezpieczenie tajemnic handlowych wymaga wprowadzenia i przestrzegania w danym przedsiębiorstwie spójnej koncepcji ochrony tajemnic handlowych. Członkowie zarządu spółek kapitałowych muszą być przy tym świadomi, że spoczywa na nich obowiązek względem spółki, aby przyjąć i wdrożyć środki zapewniające poufność, pod groźbą odpowiedzialności osobistej (§ 43 GmbHG [niem. ustawy o spółce z z o.o.], § 93 ust. 2 AktG [niem. ustawy akcyjnej]).

Zgodnie z § 2 pkt 1 GeschGehG tajemnica przedsiębiorstwa to informacja, ktora:

• ani jako całość, ani w szczegolnym zestawie i zbiorze elementow nie jest ogólnie znana lub łatwo dostępna dla osób z kręgów, które zwykle zajmują się tym rodzajem informacji, a zatem posiada wartość gospodarczą i
• poddana została przez jej uprawnionego posiadacza odpowiednim do okoliczności odpowiednim [rozsądnym] działaniom dla utrzymania jej w tajemnicy, a
• uprawniony ma uzasadniony interes w utrzymaniu jej w tajemnicy.

Ochronie – jako tajemnica handlowa – podlegają wszystkie informacje, które są tajne, tzn. nie są one ani powszechnie znane w danych kręgach, ani łatwo dostępne, jednocześnie mają wartość gospodarczą, w związku z czym istnieje uzasadniony interes w zachowaniu jej w tajemnicy oraz które zostały utrzymane w należytej tajemnicy wskutek zastosowania określonych środków. Dla zachowania statusu tajemnicy handlowej (podlegającej ochronie z mocy ustawy) muszą zostać spełnione wszystkie wymienione przesłanki łącznie.

Mamy zatem do czynienia z informacjami o określonej wartości gospodarczej, które nie są powszechnie znane lub dostępne bez żadnych trudności. Mogą się do nich zaliczać wszelkie informacje, których ujawnianie wobec osób spoza struktury przedsiębiorstwa nie jest porządane (przykładowo plany budowy, receptury produktów, baza klientów lub kontrahentów czy warunki udzielania rabatów). Kluczowe znaczenie ma jednak fakt, że ustawa chroni tylko te informacje, które są zabezpieczone za pomocą stosownych środków i procedur ochronnych. Ustawa wymusza na przedsiębiorcy podjęcie konkretnych działań, mających na celu zapewnienie należytej ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa (bliżej nt. konkretnych odpowiednich środków ochrony w punkcie Adekwatne instrumenty ochrony – zasada need to know). W tym kontekście zaleca się, aby możliwie jak najszybciej wprowadzić środki i procedury bezpieczeństwa, bowiem dopóki twoje informacje nie będą właściwie zabezpieczone, dopóty nie przedsiębiorcy nie przysługuje możliwość dochodzenia kary umownej czy odszkodowania (omówienie katalogu roszczeń niżej w punkcie Przysługujące roszczenia).

Zakres ochrony

W przypadku istnienia tajemnic/-y handlowej/-ych, przedsiębiorcy zasadniczo mają możliwość skorzystania z ochrony przed bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem ich tajemnic handlowych, na podstawie § 4 GeschGehG. Dotyczy to zarówno naruszeń, których dopuściły się osoby trzecie (np. przedsiębiorstwa konkurencyjne), jak i (działający bez odpowiedniego upoważnienia) pracownicy przedsiębiorstwa.

W myśl postanowień ustawy (§ 4 ust. 1 GeschGehG) tajemnica handlowa nie może zostać uzyskana przez nieuprawniony dostęp, nieuprawnione zawłaszczenie lub nieuprawnione kopiowanie dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji lub elektronicznych danych, które podlegają zgodnej z prawem kontroli posiadacza tajemnicy handlowej i które zawierają tajemnicę handlową (lub z których może ona wynikać). Nadto bezprawne jest uzyskanie w drodze innego w wyniku innego postępowania, które w danych okolicznościach jest sprzeczne z zasadą dobrej wiary, z uwzględnieniem zwyczajowej uczciwej praktyki rynkowej. Sprawcą naruszenia może być każda osoba fizyczna bądź prawna, która w wyżej sposób bezprawnie wchodzi w posiadanie tajemnicy handlowej, wykorzystuje ją lub ujawnia.

§ 5 GeschGehG reguluje wyjątki, tj. sytuacje, w ramach których uzyskanie, wykorzystanie lub ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa nie wlicza się do zakazów zdefiniowanych w § 4 ustawy, pod warunkiem, że następuje to w celu ochrony uzasadnionego interesu. Przepis zawiera otwarte wyliczenie celów uzyskania, wykorzystania lub upublicznienia informacji (zwrot w szczególności) uznając za dopuszczalne następujące przypadki:

• korzystanie z prawa do wolności wypowiedzi i informacji, w tym poszanowania wolności i pluralizmu mediów;
• działanie w celu wykrycia czynu bezprawnego lub niewłaściwego zachodwania zawodowego bądź innego, jeśli uzyskanie, wykorzystanie lub ujawnienie tych informacji może chronić ogólny interes publiczny;
• działanie w ramach ujawnienia informacji przez pracowników na rzecz przedstawicielstwa pracowników, jeśli jest to konieczne, aby przedstawicielstwo pracowników mogło wypełniać swoje zadania.

Przed czym przedsiębiorstwo nie jest chronione? – Whistleblowing i reverse engineering jako działania zasadniczo dozwolone

Zgodnie z § 5 pkt 2 GeschGehG dopuszczalne jest ujawnienie tajemnicy handlowej w przypadku ujawnienia czynu niezgodnego z prawem lub niewłaściwego postępowania w firmie (tzw. whistleblowing). Jeśli ujawnienie informacji leży w interesie publicznym, co do zasady nie mamy do czynienia z naruszeniem prawa relewantnym w omawianym aspekcie.

Nadto zasadniczo za dozwoloną należy uznać tzw. inżynierię odwrotną, reverse engineering (w oparciu o § 3 ust. 1 pkt 2 GeschGehG). Pojęcie odnosi się do obserwowania, badania, demontażu lub testowania produktu w celu uzyskania informacji. Warunkiem koniecznym jest, aby produkt został udostępniony publicznie lub znajdował się w legalnym posiadaniu osoby trzeciej. Wskazana regulacja przesądza o tym, że wraz z nowelizacją z 2019 r. dokonano legitymizacji reverse engineering. W praktyce może to oznaczać poważne zagrożenie dla przedsiębiorców, jeśli nie podejmą oni odpowiednich środków zabezpieczących(!). Możliwe jest umowne zakazanie stosowania inżynierii odwrotnej pomiędzy konkrahentami. W razie realnego zagrożenia zastosowania inżynierii odwrotnej przez konkurencję lub inne podmioty trzecie, jeszcze przed wprowadzeniem danego produktu na rynek należy zweryfikować, czy istnieje możliwość odpowiedniego zastrzeżenia praw własności przemysłowej do produktu (patent, wzór użytkowy, wzór przemysłowy lub znak towarowy). Stanowią one skuteczniejszą opcję zapobieżenia odwrotnej inżynierii w porównaniu do „zwykłych” środków z poziomu ochrony jako tajemnicy handlowej.

Niezależnie od powyższego, za oczywiste należy przyjąć, że tajemnica przedsiębiorstwa może zostać uzyskana, wykorzystana bądź ujawniona także wtedy, gdy zezwalają na to przepisy ustaw bądź zawarte umowy.

Adekwatne instrumenty ochrony i zasada need to know

Jak wiele noedookreślonych terminów prawnych, również sformułowanie „odpowiednie środki zachowania poufności” wymaga konkretyzacji poprzez orzecznictwo sądów powszechnych. Ten swoisty proces konkretyzacji (wzgl. zdefiniowania) jest nadal w toku, niemniej jednak dotychczasowe orzecznictwo – zgromadzone w okresie pierwszych trzech lat obowiązywania aktualnych przepisów – daje podstawę do wyznaczenia relewantych w praktyce minimalnych standardów ochrony tejemnicy handlowej. Istotny wkład w tym przedmiocie wniósł wyrok Wyższego Sądu Krajowego w Stuttgarcie [Oberlandesgericht Stuttgart] (OLG Stuttgart) z 19.11.2020 na łamach którego przytoczono kilka ważnych punktów, które dokładniej obrazują, jakie środki należy podjąć w celu uzyskania ochrony na podstawie GeschGehG[4]. Według OLG Stuttgart, wymogiem odpowiedniego zapewnienia poufności jest to, aby dana informacja została powierzona wyłącznie tym osobom, które (potencjalnie) potrzebują jej do wykonywania swoich obowiązków i są zobowiązane do zachowania tajemnicy. W myśl zasady ograniczonego dostępu (tzw. zasada need to know), w przedsiębiorstwie należy podjąć takie środki regulujące dostępność informacji, w ramach których dostęp do informacji niejawnych jest uzależniony od tego, jakich informacji dany pracownik rzeczywiście potrzebuje, aby wykonywać swoją pracę. Krótko mówiąc, każdy pracownik powinien mieć dostęp tylko do tych tajemnic, których znajomość jest mu niezbędna do wykonywania obowiązków pracowniczych.

Cenne uzupełnienie stanu wiedzy nt. kierunku stosowania GeschGehG w aktualnym brzmieniu oraz katalogu przesłanek odpowiednich środków ochrony tajemnicy handlowej dostarcza wyrok Wyższego Sądu Krajowego w Szlezwigu [Oberlandesgericht Schleswig] (OLG Schleswig) z 28.04.2022. OLG Schleswig[5] rozpatrując, czy kalkulacja cen w dokumencie Excell stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa, zajął się kwestią, czy rachunkowość kosztowa w konkretnej sprawie podlegała odpowiednim środkom ochronnym (zgodnie z § 2 pkt 1 lit. b GeschGehG). Sąd w uzasadnieniu rozstrzygnięcia wprowadził istotną nowość do wykładni, stwierdzając, że ocena odpowiedniości (adekwatności) środków ochronnych w indywidualnym przypadku, podlega uzupełnieniu o czynnik, jakim jest stopień konkretnej sytuacji zagrożenia.

Przedsiębiorstwo może być posiadaczem tajemnicy handlowej, jeśli sprawuje nad nią legalną kontrolę. Dla uzyskania statusu posiadacza tajemnicy handlowej, zainteresowane przedsiębiorstwo musi podjąć odpowiednie (racjonalne) środki w celu zachowania tajemnicy. Wymagane nie są „najlepsze” możliwe środki ochronne, lecz „proporcjonalne”. Zatem wyznacznikiem stosowanych zabezpieczeń jest ich adekwatność w odniesieniu do okoliczności stanu faktycznego w przedsiębiorstwie posiadacza tajemnicy handlowej.

Odpowiednie środki ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa muszą być wymierzone przeciwko podmiotom trzecim, a więc przedsiębiorcom konkurencyjnym lub partnerom biznesowym, a z drugiej strony powinny obejmować wewnętrzny system ochrony w odniesieniu do pracowników i innych osób przynależnych do przedsiębiorstwa.

To, czy członkowie zarządu powinni podejmować dodatkowe działania w zakresie zachowania poufności, zależy w każdym przypadku od istniejącego już poziomu ochrony w przedsiębiorstwie (w spółce). W każdym przypadku działania te muszą być na bieżąco dokumentowane!

Przy kształtowaniu polityki przedsiębiorstwa w zakresie środków ochrony tajemnicy handlowej należy kierować się następującymi podstawowymi zasadami:

• Środki obronne powinny mieć charakter prawny, techniczny i organizacyjny.
• Koncept (plan) ochrony obejmuje zazwyczaj regulację dostępu do pomieszczeń służbowych i dokumentów.
• Informacje i dokumentacja przedsiębiorstwa powinny być podzielone na kategorie jawności, według których należy podjąć zróżnicowane – stopniowane – działania ochronne.
• W kontaktach z partnerami biznesowymi należy uzgodnić zachowanie poufności (Non-disclosure agreement, NDA), zwłaszcza gdy w ramach kooperacji konktrahenci wymieniają się istotnymi informacjami. Należy pamiętać, że przedsiębiorstwo może korzystać z ochrony tajemnicy tylko wtedy, gdy klauzule są prawnie skuteczne.
• Pracownicy powinni stykać się z tajemnicami handlowymi tylko w niezbędnym zakresie. Poufność należy również uregulować na gruncie poszczególnych umów z pracownikami – w razie potrzeby należy zweryfikować i dostosować umowy o pracę. Należy zważać, aby nie przekroczyć granicy dopuszczalności umownego zakazuczynności konkurencyjnych (m.in. na gruncie prawa pracy), gdyż w takim przypadku istnieje ryzyko utraty ochrony z tytułu tajemnicy handlowej, jeśli postanowienia umów będą nieskuteczne.
• Koncepcja ochrony tajemnic przedsiębiorstwa nie może istnieć tylko „na papierze”, ale musi być aktywnie egzekwowana.

Orzecznictwo dostarcza przykłady adekwatnego postępowania dla spełnienia minimalnych standardów ochrony, jednakże sricte ich rodzaj i skala pozostaje zależny od indywidualnych okoliczności konkretnego stanu faktycznego.

Z uwagi na istotne znaczenie praktyczne, należy wymienić następujące odpowiednie środki ochrony tajemnic przedsiębiorstwa (wynikające z linii orzeczniczej potwierdzonej przez OLG Stuttgart):

• zamykanie / plombowanie dokumentacji i pomieszczeń przedsiębiorstwa

– w szczególności należy utrudnić dostęp osobom nieupoważnionym do przedmiotowych tajemnic. Miejsca w przedsiębiorstwie, w których przechowywane są poufne dokumenty, muszą być odpowiednio zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych – szczególnie wrażliwe dane wymagają zamknięcia na klucz lub zabezpieczenia hasłem. W indywidualnych przypadkach samo chronienie informacji przed światem zewnętrznym i tworzenie barier dostępu dla osób postronnych może być niewystarczające. Nawet wewnątrz przedsiębiorstwa powinny obowiązywać przepisy dotyczące przechowywania informacji o średniej i wysokiej wrażliwości oraz powinny być zainstalowane odpowiednie bariery dostępu. Poziom ochrony za pomocą tych barier powinien być dostosowany do wagi tajemnic, które mają być chronione (w przedmiocie informacji o średnim poziomie wrażliwości powinno wystarczyć np. zamknięcie odpowiednich dokumentów w szafce na dokumenty, jeśli w grę wchodzą natomiast szczególnie newralgiczne dokumenty przedsiębiorstwa, konieczne może być zainstalowanie dodatkowych systemów bezpieczeństwa w celu reglamentacji dostęp do określonych pomieszczeń;

• bariery techniczne w dostępie do cyfrowych nośników danych lub technologii

– w przypadku tajemnic utrwalonych cyfrowo niezbędne wydaje się stosowanie zabezpieczeń elektronicznych, np. w postaci software. Biorąc pod uwagę wspomnianą wcześniej zasadę need to know, zależy przyjąć, że ograniczenie dostępu jest wymagane co najmniej w odniesieniu do poszczególnych pracowników lub grup pracowników. Technicznie można to zapewnić przykładowo poprzez ograniczenie praw dostępu do sieci firmowej lub ochronę hasłem. Adekwatne jest również dodatkowe zabezpieczenie w drodzie wieloczynnikowego uwiarygadniania tożsamości osób autoryzowanych do dostępu (np. uprawnieni pracownicy uzyskują dostęp do danego pliku dopiero po zweryfikowaniu ich tożsamości przez potwierdzenie na drugim urządzeniu końcowym). W praktyce często stosunkowo łatwym do wdrożenia środkiem ochronnym jest dostosowanie wewnętrznej uznaniowej kontroli dostępu, Discretionary access control. Tego rodzaju kontrola dostępu oparta na oprogramowaniu rozróżniającym poszczególnych użytkowników jest już zintegrowana z wieloma bazami danych przedsiębiorst i może być dostosowana bez większych nakładów;

• wewnętrzne obostrzenia dot. Stosowania prywatnych nośników danych i regulacje w zakresie ochrony hasłem

– w indywidualnych przypadkach (bazując na orzecznictwie) „skrajnie krytycznie” należy ocenić sytuację, w której przedsiębiorstwo zezwala na przechowywanie plików zawierających tajemnice handlowe na prywatnych nośnikach danych (do których należą np. pamięć USB, zewnętrzne dyski twarde, karty pamięci, smartfony etc.). Zwłaszcza, jeśli pliki utrwalone na takich urządzeniach końcowych są dostępne bez hasła, nie można wykluczyć dostępu osób trzecich. W tego typu przypadkach niewystarczające jest uwzględnienie jedynie ryzyka dostępu uprawnionych współużytkowników lub nieutoryzowanych pracowników, ale przede wszystkim wymagane jest zapobieżenie dostępowi osób trzecich, również po odsprzedaniu urządzenia bez wystarczającego usunięcia plików. W tym kontekście nie ulega wątpliwości, że konieczne jest wprowadzenie wewnętrznego regulaminu dot. postępowania z prywatnymi nośnikami danych. Zaleca się wyraźne zakazanie swoim pracownikom przechowywania poufnych informacji na prywatnych nośnikach danych. Forma, w jakiej należy zobowiązać pracowników, nie wynika jasno z orzeczcictwa, a w rachubę wchodzą odpowiednie regulacje zawarte w umowie o pracę lub regulamin wiążący w zakładzie pracy. Nadto należy dopilnować, aby wrażliwe pliki nie trafiały na zewnętrzne nośniki danych (jeśli nie można tego wykluczyć) bez ochrony hasłem. Stan techniki pozwala przykładowo na bezpośrednie zabezpieczenie konkretnych plików hasłem dostępu lub zaprogramowanie w ten sposób, że pliki mogą być zapisywane na zewnętrznych urządzeniach pamięci masowej tylko wtedy, gdy są chronione specjalnym hasłem.

Szczególnie ważne jest, aby wszystkie koncepcje i podejmowane działania były starannie udokumentowane. Dokumentacja powinna być regularnie aktualizowana. Koniecznie powinno to być przedmiotem regularnie przeprowadzanych audytów wewnętrznych w przedsiębiorstwie. Przydatne w praktyce okazuje się zastosowanie rozwiązań software, które ułatwiają dokumentowanie środków ochrony tajemnic handlowych i ich bieżącą modyfikację oraz zapewniają bezpieczeństwo prawne. Stosowanie specjalnego oprogramowania umożliwia – w razie konieczności – przedstawienie wiarygodnego statusu ochrony tajemnic przedsiębiorstwa.

Konsekwencje wynikające z podjęcia niewystarczających środków ochrony

Nawet dalekosiężna i skrupulatnie przemyślana koncepcja wdrożenia odpowiednich środków bezpieczeństwa może okazać się niewystarczająca, a mianowicie w sytuacji, gdy w chwili wdrażania obostrzeń istnieje wyciek danych, w wyniku którego posiadacz tajemnicy handlowej traci kontrolę nad tajnymi informacjami.

Dla zapewnienia kompleksowej ochrony kluczowe znaczenie ma nie tylko to, jakie środki i z jaką intensywnością są podejmowane. Wewnętrzny audyt powinien posłużyć szczegółowej weryfikacji, jakie środki nie zostały podjęte i czy można z tego wywodzić zarzut ogólnej niedbałości w postępowaniu z tajemnicami handlowymi. Przedsiębiorcy, którzy zamierzają chronić swoich tajemnic, powinni zatem zadać sobie pytanie nie tylko co do tego, w jakich obszarach mogą wprowadzić lub udoskonalić środki ochronne, lecz przede wszystkim, w jakich obszarach nadal istnieją luki w ochronie.

Brak stosowania w przedsiębiorstwie jakiegokolwiek modelu ochrony tajemnic lub niewystarczające środki ochrony w najgorszym wypadku skutkują zamknięciem drogi do dochodzenia roszczeń po stronie posiadacza tajemnicy przeciwko podmiotom dopuszczającym się naruszeń poufności.

Przysługujące roszczenia

Oprócz roszczeń o usunięcie i zaprzestanie naruszeń, posiadaczowi tejemnicy handlowej na podstawie ustawy przysługuje również żądanie względem podmiotu naruszającego zniszczenia produktów, których koncepcja, cechy, funkcjonalność, proces produkcji lub marketing w znacznym stopniu opierają się na bezprawnie uzyskanej tajemnicy handlowej. Nadto przedsiębiorca, który uzyskał tajemnicę handlową od osoby trzeciej, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec posiadacza tajemnicy handlowej, jeśli przedsiębiorca ten w chwili uzyskania tajemnicy powinien był mieć świadomość, że tajemnica handlowa została uzyskana od osoby trzeciej w sposób niedozwolony.

Na podstawie § 6 GeschGehG posiadacz tajemnicy handlowej może żądać od podmiotu naruszającego tajemnicę usunięcia lub powstrzymania się od naruszania tajemnicy handlowej). Nośniki informacji poufnych muszą zostać zwrócone lub zniszczone (§ 7 pkt 1 GeschGehG). Jeśli istnieje produkt naruszający prawo, przedsiębiorca będący posiadaczem tajemnicy może zażądać wycofania tego produktu z rynku i zniszczenia lub wydania (§ 7 pkt 2, 3 i 4 GeschGehG). Produkty naruszające prawo to takie, których koncepcja, cechy, sposób działania, proces produkcyjny lub marketing opierają się w znacznym stopniu na bezprawnie uzyskanej, wykorzystywanej lub ujawnionej tajemnicy handlowej.

Jeśli strona przeciwna dopuszcza się naruszeń umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa, przedsiębiorca dotknięty naruszeniem może domagać się odszkodowania w oparciu o § 10 GeschGehG.

Wysokość dszkodowania może być obliczana na różne sposoby (tożsame z metodami kalkulacji dot. innych instytucji z zakresu prawa własności intelektualnej), tj. może opierać się na następujących wartościach:

• konkretny uszczerbek na majątku,
• zysk czerpany z nielegalnie uzyskanej tajemnicy handlowej lub
• fikcyjne adekwatne wynagrodzenie za korzystanie z tajemnicy handlowej.

W pierwszej instancji do rozpatrywania roszczeń wynikających z GeschGehG właściwe są sądy krajowe [Landgerichte] wg siedziby pozwanego. W ramach postępowania istnieje możliwość domagania się utajnienia postępowania. Jeśli sąd prowadzący sprawę na wniosek strony (na podstawie § 16 GeschGehG) zakwalifikuje informacje będące przedmiotem sporu jako poufne, strony postępowania, świadkowie, pełnomocnicy i biegli muszą traktować te informacje w sposób ściśle poufny. Prawo osób trzecich do wglądu do akt, o ile takie przysługuje, podlega wówczas odpowiedniemu ograniczeniu. Nadto sąd może na wniosek (por. § 19 GeschGehG) ograniczyć dostęp do całego postępowania, tj. także do ustnych posiedzeń i ich nagrań, nawet aż do wykonania orzeczenia.

Niezależnie od roszczeń cywilnoprawnych, w § 23 GeschGehG przewidziano możliwość prawnokarnego sankcjonowania osób naruszających tajemnicę handlową. Naruszenie tajemnicy handlowej stanowi przestępstwo ścigane na wniosek (organy ścigania podejmują działania tylko wtedy, gdy osoba poszkodowana złoży zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z wnioskiem o ściganie sprawcy lub gdy istnieje szczególny interes publiczny przemawiający za ściganiem lub interwencją z urzędu). Wniosek karny należy złożyć w terminie trzech miesięcy od powzięcia wiedzy o czynie, zgodnie z § 77b ust. 2 StGB [niem. kodeksu karnego].

Konkluzja / Rekomendacja dla praktyki przedsiębiorstw

Przedsiębiorstwa, którym przyświeca cel skutecznej prawnej ochrony swojego know-how i własnych tajemnic handlowych, powinny wdrożyć i aktywnie przestrzegać koncepcji ochrony informacji poufnych. Odpowiednie środki zachowania poufności powinny być skoordynowane z rodzajem i znaczeniem konkretnej tajemnicy handlowej. Dla zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony należy wdrożyć środki o charakterze technicznym, organizacyjnym i umownym. Pod rządami aktualnego reżimu prawnego Republiki Federalnej Niemiec jest to jedyna słuszna droga, która oprócz faktycznej ochrony zachowania tajemnicy, umożliwia podjęcie kroków prawnych przeciwko bezprawnemu pozyskiwaniu, wykorzystywaniu i ujawnianiu tajemnic handlowych oraz wprowadzaniu na rynek produktów naruszających te tajemnice.

• Kancelaria Lipinski oferuje konsultacje aktualnie stosowanych lub wdrażanych koncepcji zachowania poufności oraz doradza w zakresie tworzenia Non-disclosure agreements.

[1] Por. § 17 UWG [niem. ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji] w historycznym brzmieniu sprzed 18.04.2019.

[2] Uchwała Pierwszego Senatu Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 marca 2006 r. [Beschluss des Ersten Senats des Bundesverfassungsgerichts vom 14. März 2006], 1 BvR 2087/03.

[3] Kulisy dyskusji szeroko relacjonuje w jęz. polskim: Wojtasik, Anika: Nowa definicja tajemnicy przedsiębiorstwa — Uwagi prawnoporównawcze na tle regulacji niemieckiej, Transformacje Prawa Prywatnego 2021, nr 2, s. 138.

[4] Wyrok Wyższego Sądu Krajowego w Stuttgacie z dnia 19 listopada 2020 r. [Urteil des Oberlandesgerichts Stuttgart vom 19. November 2020], 2 U 575/19.

[5] Wyrok Wyższego Sądu Krajowego w Szlezwigu z dnia 28 kwietnia 2022 r. [Urteil des Oberlandesgerichts Schleswig vom 28. April 2022], 6 U 39/21.

Foto: © Kanzlei Lipinski, autor fotografii: Marcus Rinas (TAKE A SEED GbR, Berlin)