Naruszenie stosunków wodnych – szkoda jako wyznacznik możliwości nałożenia obowiązku w postępowaniu w sprawie naruszenia stosunków wodnych

Naruszenie stosunków wodnych – zakres pojęcia

Na podstawie art. 234 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo wodne, właściciel gruntu nie może zmieniać kierunku i natężenia odpływu znajdujących się na jego gruncie wód opadowych lub roztopowych ani kierunku odpływu wód ze źródeł – ze szkodą dla gruntów sąsiednich. Takie działanie właściciela gruntu traktowane jest jako naruszenie stosunków wodnych. W przypadku stwierdzenia przez organ (wójta, burmistrza, prezydenta miasta) spełnienia tych przesłanek, organ może nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom, ustalając termin wykonania tych czynności.

Pojęcie i zakres szkody jako przesłanki wydania decyzji nakazującej

Warunkiem nałożenia przez organ obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego lub wykonania urządzeń zapobiegających szkodom jest wystąpienie szkody.

Ustawodawca nie precyzuje jednak, czy chodzi o szkodę rzeczywistą, czy też hipotetyczną.

Szkoda rzeczywista, czy hipotetyczna?

Mimo, że ustawodawca uzależnia możliwość nałożenia obowiązku w przypadku stwierdzenia naruszenia stosunków wodnych od szkody dla gruntów sąsiednich, nie precyzuje, co należy rozumieć pod pojęciem „szkoda”, ani też nie wskazuje, czy szkoda musi być faktyczna, czy też wystarczy sama potencjalna możliwość wyrządzenia szkody gruntom sąsiednim na skutek naruszenia stosunków wodnych, pozostawiając rozstrzygnięcie tej wątpliwości praktyce stosowania prawa.

Szkoda jako przesłanka nałożenia obowiązku w orzecznictwie sądów administracyjnych

Orzecznictwo sądów administracyjnych w tej materii jest jednak niejednolite. Dla przykładu, z najnowszych orzeczeń można wskazać na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 7 marca 2019 r. (sygn. akt II SA/Sz 25/19), w którym sąd zwrócił uwagę, że: ”Prowadzone przez organ administracji postępowanie wyjaśniające ma wykazać, czy zmiana nastąpiła oraz czy miała ona negatywny wpływ na panujące na gruncie stosunki wodne. Sama zmiana stanu wody na gruncie nie uprawnia zatem jeszcze do tego, aby organ uwzględnił zgłoszone żądanie, gdyż konieczne jest także stwierdzenie istnienia związku przyczyno-skutkowego pomiędzy tą zmianą a szkodą na nieruchomości sąsiedniej.” Z kolei Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 20 września 2018 r. (sygn. Akt: II SA/Bk 404/18) wskazał, że: „W postępowaniu o naruszenie stosunków wodnych powinnością organu jest ustalenie, czy doszło do zmiany stosunków wodnych na gruncie. Jeżeli odpowiedź jest pozytywna, organ winien jednoznacznie ustalić, kto i kiedy zmiany tej dokonał, na czym ona polegała, jaki był stan wód przed dokonaniem zmiany i jaki po jej dokonaniu, oraz jak zmiana wpłynęła na stosunki wodne w terenie a przede wszystkim czy wpływ ten jest szkodliwy dla gruntów sąsiednich, tj. czy powoduje lub może powodować powstanie szkody.”