Decydując się na wspólne prowadzenie biznesu i zawiązując w tym celu spółkę, niezależnie, czy jest to startup z dużym zewnętrznym inwestorem, czy przedsięwzięcie inwestorów dysponujących podobnym kapitałem, koniecznym jest uregulowanie pomiędzy wspólnikami elementarnych kwestii operacyjnej współpracy, w szczególności dokonanie odpowiedniego podziału zadań i kompetencji wewnątrz organizacji, ustalanie zasad rozliczania wspólników z ich pracy, koordynacji zadań, czy relacji wspólników z podmiotami trzecimi (np. zakaz konkurencji, ochrona wspólnego know-how, działalność na nowych rynkach, relacje inwestorskie).
Oczywiście powyższe kwestie, jako mające elementarne znaczenie dla funkcjonowania spółki nie powinny być powszechnie dostępne, jak sama umowa spółki, z której treścią co do zasady każdy może zapoznać się za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych. Z drugiej strony umowa taka powinna w sposób skuteczny wiązać wszystkich wspólników stanowiąc swojego rodzaju – wewnętrzny regulamin, wzorzec postępowania wspólników względem siebie oraz względem samej spółki.
Poprzez umowę wspólników (z ang. Shareholders` agreement; skr. SHA) uregulować można kwestie relacji wspólników ze sobą, ze spółką oraz z podmiotami zewnętrznymi, m.in.:
- obowiązki korporacyjne;
- obowiązki związane z prowadzeniem spraw spółki;
- określenie dodatkowych zasad dot. głosowań wspólników;
- zasady bieżącego funkcjonowania spółki oraz kierunków jej rozwoju (w tym rynki, na których spółka będzie działać, relacje z aktualnymi i przyszłymi inwestorami);
- zasady ochrony informacji, know-how, czy tajemnicy przedsiębiorstwa;
- zasady nabywania i korzystania z mienia spółki;
- kwestie prowadzenia działalności konkurencyjnej względem spółki lub innych wspólników;
- zasady wyjścia ze spółki lub wykluczenia wspólnika;
- sposoby rozstrzygania sporów między wspólnikami.
Odpowiednio uzgodniona i obwarowana stosownymi zabezpieczeniami umowa wspólników pozwala na prowadzenie bieżącej działalności w sposób bardziej przejrzysty, pewny i skoordynowany. Istnienie takiej umowy to także dobry znak dla potencjalnego inwestora z zewnątrz, co może mieć ogromne znaczenie przy finansowaniu działalności np. startup-u.