Zupełnie nową instytucją, która zaczęła obowiązywać w ramach procedury gospodarczej od 7 listopada 2019 roku jest umowa dowodowa.
Umowa dowodowa jest to szczególny rodzaj umowy procesowej. Zgodnie z art. 4589 § 1 KPC, strony mogą się umówić o wyłączenie określonych dowodów w postępowaniu w sprawie z określonego stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy. Umowa będzie zawierana na piśmie pod rygorem nieważności, albo ustnie przed sądem. Zatem muszą być spełnione trzy warunki, aby wyłączenie dowodów było skuteczne:
1) w umowie muszą zostać wskazane dowody, które strony wyłączają w postępowaniu sądowym, np. poprzez wskazanie konkretnego dowodu, albo wskazanie kategorii środków dowodowych;
2) należy ograniczyć zakres umowy do określonego stosunku prawnego, a więc do jednej lub kilku spraw, a nie we wszystkich spraw prowadzonych między tymi samymi stronami;
3) stosunek prawny musi mieć źródło w umowie.
Ważne jest jednak, aby wyłączenie określonego dowodu nie prowadziło do nieważności umowy w rozumieniu art. 58 § 1 KPC (przykładowo z nieważnością umowy będziemy mieli do czynienia w sytuacji, w której strony wyłączą wszystkie środki dowodowe).
Jeżeli strona chce podważyć skuteczność umowy dowodowej może to zrobić najpóźniej na posiedzeniu, na którym się na nią powołano. Jeżeli zaś uczyniono to w piśmie procesowym – najpóźniej w następnym piśmie procesowym albo na najbliższym posiedzeniu.
Celem wprowadzenia umowy dowodowej jest sprawniejsze rozwiązywanie sporu – strony, jako gospodarze postępowania cywilnego, będą mogły wyłączyć określone rodzajów dowodów, co teoretycznie powinno przyczynić się do szybszego postępowania. Skutkiem zawarcia umowy dowodowej będzie zakaz dopuszczenia przez sąd z urzędu dowodu, który został wskazany przez strony w tej umowie. Jednakże co istotne, jeżeli zostanie ona zawarta po przeprowadzeniu przez sąd dowodu w niej wskazanej, nie będzie on tracił mocy dowodowej.
Wejście w życie przepisów wprowadzających do KPC umowę dowodową pociąga za sobą wiele niewiadomych. Wielu ekspertów z zakresu prawa gospodarczego zastanawia się, czy umowa dowodowa zda egzamin. Jak już wspomniano, umowa dowodowa to nowość w KPC, dlatego też nie pozostaje nic innego, niż poczekać co przyniesie praktyka.
