Od 9 lipca 2018 r. obowiązują znowelizowane przepisy ogólne Kodeksu cywilnego o terminach przedawnienia roszczeń majątkowych. Zmiany dotyczyły m.in. skrócenia ogólnego terminu przedawnienia z 10 do 6 lat oraz sposobu uwzględniania przez sąd upływu terminu przedawnienia roszczeń przeciwko konsumentom.
W odniesieniu do roszczenia za okres spłaty rat kredytu sprzed nowelizacji termin przedawnienia liczymy według przepisów dotychczasowych. Oznacza to, że mają one 10 letni termin przedawnienia.
Zasada ta dotyczy jednakże wyłącznie kredytobiorców mających status konsumenta czyli osób, których celem zawarcia umowy kredytu nie były okoliczności związane bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową, czyli najczęściej zakup nieruchomości na cele mieszkaniowe. Natomiast w stosunku do rat spłaty dokonywanych po nowelizacji zastosowanie będzie mieć nowy termin przedawnienia czyli 6-letni.
Ponadto przedmiotowa nowelizacja wprowadziła odmienne zasady sposobu uwzględniania przez sąd upływu terminu przedawnienia roszczeń przeciwko konsumentom. Zgodnie z dodanym art. 117 § 21 k.c. po upływie terminu przedawnienia przedsiębiorca nie będzie mógł domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Ponadto stosownie do art. 1171 k.c., w wyjątkowych przypadkach sąd będzie mógł, po rozważeniu interesów obu stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli będą tego wymagać względy słuszności. Podejmując taką decyzję sąd powinien rozważyć w szczególności długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia, charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.
Od kiedy zaczyna biec termin przedawnienia?
Co do zasady, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia wymagalności roszczenia. Chodzi tutaj o sytuacje, w których dochodzenie danego roszczenia jest możliwe na drodze sądowej. Innymi słowy chodzi o dzień w którym dłużnik powinien lub może już spełnić świadczenie.
Przykład:
Płatność raty kredytowej ma nastąpić do 10 lipca 2019 r. W przypadku braku jej płatności, bank może począwszy od dnia 11 lipca 2019 roku domagać się skutecznie jej zapłaty. Z dniem 11 lipca 2019 roku rata staje się wymagalna i z tym dniem rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia dla płatności tej raty.
Podkreślenia wymaga, że w przypadku stwierdzenia abuzywności klauzul walutowych zawartych w umowie kredytu, dziesięcioletni termin przedawnienia roszczeń o zwrot dokonanych na tej podstawie nadpłat w spłacie kredytu, nie rozpoczyna biegu od daty zawarcia umowy, lecz od dat płatności poszczególnych rat spłaty kredytu. Przedawnienie dla każdej raty biegnie osobno.
Podobnie w przypadku stwierdzenia nieważności umowy kredytu, co pociągałoby dla banku konieczność zwrotu na rzecz kredytobiorcy wszystkich wpłat, jakie otrzymał od niego w wykonaniu nieważnej umowy, a dla kredytobiorcy obowiązek zwrotu wypłaconej kwoty kredytu. Roszczenie banku przedawnia się po 3 latach od wypłaty kredytu, a kredytobiorcy przedawnia się po 10 latach od spłaty raty – przy czym liczone jest odrębnie dla każdej raty spłaty.
Termin przedawnienia roszczeń kredytobiorcy będącego konsumentem z umowy kredytu zwartej przed dniem 9 lipca 2018 r. wynosi dziesięć lat. Natomiast w stosunku do rat spłaty dokonywanych po nowelizacji zastosowanie będzie mieć nowy termin przedawnienia czyli 6-letni. Termin przedawnienia roszczeń banku wynikających z umowy kredytu wynosi trzy lata, ponieważ roszczenie to jest związane z prowadzoną przez bank działalnością gospodarczą.
Jak liczyć bieg terminu przedawnienia w przypadku wypowiedzenia umowy kredytu przez bank?
W przypadku gdy kredytobiorca zaprzestaje spłaty kredytu, bank może wypowiedzieć umowę kredytu. Wówczas cały kredyt zostaje postawiony w stan wymagalności. Od tego momentu rozpoczyna się bieg trzyletniego okresu przedawnienia do wszystkich rat, niewymagalnych przed wypowiedzeniem umowy.
