Gdy potrzebna jest Państwu reprezentacja przed sądem, najczęściej zwracają się Państwo o pomoc do radcy prawnego lub adwokata. Czy są różnice między tymi dwoma zawodami prawniczymi, o których warto wiedzieć? Dlaczego niektórzy prawnicy noszą w sądzie niebieski kolor żabotu a inni zielony? Dlaczego jednych tytułuje się „radca prawny” a na innych „adwokat”? Jakich zwrotów grzecznościowych używa się w stosunku do poszczególnych zawodów prawniczych?
Kim są radca prawny i adwokat?
Radca prawny i adwokat to rodzaje zawodów prawniczych. Ich wykonywanie wymaga w pierwszej kolejności ukończenia 5-letnich studiów prawniczych. Absolwent/ka prawa musi następnie zdać egzamin wstępny na dalsze studia, tj. aplikację. Podczas 3-letniej aplikacji, aplikanci pracują zawodowo, jednocześnie uczęszczając na kolejne zajęcia szkoleniowe, zdając egzaminy, odbywając dodatkowe praktyki w sądach, prokuraturach i w kancelarii swojego patrona (mentora). W trakcie aplikacji duży nacisk kładzie się na umiejętność skutecznego występowania przed sądem. Aplikacja zakończona jest egzaminem przeprowadzanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości, ze wszystkich dziedzin prawa. Jest to czterodniowy egzamin czysto praktyczny – w jego trakcie sporządza się apelacje, umowy handlowe, pozwy, skargi kasacyjne itd. Dopiero po uzyskaniu pozytywnego wyniku z egzaminu radcowskiego lub adwokackiego, uzyskuje się tytuł radcy prawnego lub adwokata i uprawnienia do noszenia togi.
Jaki jest zakres uprawnień radcy prawnego i adwokata?
Zarówno radca prawny jak i adwokat mogą występować w sądzie na sali rozpraw we wszystkich rodzajach spraw np.: cywilnych, rodzinnych, karnych, gospodarczych, administracyjnych, w charakterze zarówno pełnomocnika, jak i obrońcy. Przedstawiciele obu zawodów prawniczych mogą też sporządzać pisemne umowy, opinie prawne oraz udzielać porad prawnych.
Przedstawiciele obu zawodów prawniczych – radcowie prawni i adwokaci:
1) muszą pokonać taką samą drogę do zawodu;
2) mogą zajmować się identycznymi sprawami;
3) mają też takie same uprawnienia do występowania przed sądem.
Czy jest cokolwiek co nas różni? Odpowiedzi należy szukać głęboko w historii wykonywania tych zawodów. Dawniej, przedsiębiorstwa państwowe mogli obsługiwać tylko radcowie prawni, a adwokaci nie mieli do tego uprawnień. Radcowie prawni zatrudniani byli w tych przedsiębiorstwach często na podstawie umowy o pracę. Dopiero w tym miejscu przechodzimy w końcu do znalezienia różnicy jaka dzieli nas – radców – od adwokatów. Adwokaci – w przeciwieństwie do radców – nadal nie mogą być zatrudniani na umowę o pracę w spółce, czy w urzędzie. Radcowie natomiast – oprócz prowadzenia swojej kancelarii – mogą też pracować etatowo w instytucjach (ja np. dzięki temu mogłam w trakcie aplikacji pracować w wydziale cywilnym sądu na stanowisku asystenta sędziego, przygotowując sędziom projekty orzeczeń sądowych).
Czy prawników wiąże tajemnica zawodowa?
Tak, ale nie wszystkich. Zarówno radcowie prawni jak i adwokaci są obowiązani do zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów o jakich dowiedzieli się w trakcie prowadzenia sprawy lub choćby podczas udzielania porady prawnej (np. art. 15 ust. 1-3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego). Tajemnica zawodowa nie wiąże jednak prawników, którzy nie odbywają aplikacji lub nie uzyskali tytułu radcy prawnego lub adwokata. Innymi słowy, absolwenci prawa nie posiadający tych uprawnień – mimo tego, że można już ich zaliczać do grona prawników – nie zawsze mają obowiązek zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych od klienta.
Co oznaczają kolory żabotu na togach?
Przedstawiciele określonych zawodów prawniczych obowiązani są występować na sali rozpraw w stroju urzędowym, tj. w todze. Niebieski żabot znajduje się na togach radców prawnych, zielony – adwokatów, fioletowy – sędziów, a czerwony – prokuratorów.
Jakie są zwroty grzecznościowe używane w stosunku do przedstawicieli wybranych zawodów prawniczych?
Grzecznościowego słowa „mecenas” używa się zarówno w stosunku do radców prawnych, jak i adwokatów. Do notariuszy zwyczajowo zwracamy się – „pani rejent/panie rejencie”. Do zarówno pani sędzi jak i pana sędziego na sali rozpraw – „wysoki sądzie”. Do prokuratorów – „pani/panie prokuratorze”.
Ciekawostki:
- a) w okręgu krakowskim radców prawnych jest ponad 2 razy więcej niż adwokatów. Można więc powiedzieć, że w sądzie dominuje kolor niebieski;
- b) do pani sędzi nigdy nie zwracamy się „pani sędzino” – sformułowanie to pochodzi z dawnych czasów i oznaczało żonę sędziego. Poza salą rozpraw mówimy „pani sędzio”.
Mam nadzieję, że niniejszy artykuł pomógł Państwu poszerzyć wiedzę na temat zawodów prawniczych i że wiedza ta będzie Państwu pomocna np. podczas wizyt w sądzie lub urzędzie.
Autorka tekstu:
radca prawny Magdalena Kowalska-Graca
tel.: 609 871 221
