Mimo użycia tej samej nazwy poręczenie wekslowe jest odmienną instytucją niż poręczenie cywilne. Niestety z tego powodu bywa to mylące nawet dla prawników niezajmujących się prawem wekslowym. Poręczenie wekslowe jest zabezpieczeniem wierzytelności podobnie jak poręczenie cywilne, jednakże zasady, na jakich odpowiada poręczyciel wekslowy są odmienne i bardziej surowe. Nic dziwnego zatem, że poręczenie wekslowe jest chętnie stosowane w stosunkach kredytowych stawiając wierzyciela w korzystnej sytuacji względem poręczyciela.
Poręczenie wekslowe, zwane też avalem, uregulowane w art. 30-32 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 160) zabezpiecza zapłatę sumy wekslowej. Udziela się go w formie pisemnej na wekslu lub na przedłużku. Oznacza się je wyrazem poręczam lub innym równoznacznym. Sam podpis na przedniej stronie weksla uważa się za udzielenie poręczenia, wyjąwszy gdy jest to podpis wystawcy lub trasata. W braku wskazania osoby, za którą poręczono uważa się, że poręczono za wystawcę weksla.
Zgodnie z art. 32 prawa wekslowego poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej. Przepis ten przewiduje tzw. formalną akcesoryjność poręczenia wekslowego, co oznacza, że poręczyciel odpowiada tak jak ten za kogo poręczył, ale według treści weksla, nie zaś w zakresie rzeczywistej odpowiedzialności tej osoby. Ta surowa odpowiedzialność niekiedy może być złagodzona, o czym będzie mowa poniżej. Do poręczyciela wekslowego stosuje się również zasada samodzielności podpisów określona w art. 7 prawa wekslowego. Skutkuje ona tym, że poręczyciel wekslowy będzie odpowiadał nawet jeśli osoba, za którą poręczył w ogóle nie istnieje lub istnieje, ale jej podpis został sfałszowany.
Surowy charakter odpowiedzialności poręczyciela wekslowego przejawia się w zakresie zarzutów, jakie przysługują mu względem posiadacza weksla. Podobnie jak w przypadku innych dłużników wekslowych zarzuty wobec posiadacza weksla są ograniczone zgodnie z art. 17 prawa wekslowego. Ograniczenie to dotyczy osobistych zarzutów, jakie dłużnik miał przeciwko wystawcy lub poprzednim posiadaczom weksla. Poręczyciel wekslowy może zatem bez ograniczeń powoływać się np. na zarzuty dotyczące treści weksla, natomiast na zarzuty osobiste wobec remitenta może powołać się wobec kolejnego posiadacza tylko w granicach określonych przez art. 17 prawa wekslowego. Ograniczenia te stosują się, jeśli weksel został przeniesiony przez indos, natomiast nie dotyczą sytuacji, gdy przeniesienie nastąpiło przez przelew.
Co do zasady poręczyciel wekslowy nie może się powołać na zarzuty dotyczące tak zwanego stosunku podstawowego. Na przykład jeśli weksel własny został wystawiony jako zabezpieczenie zwrotu pożyczki i dodatkowo udzielono poręczenia wekslowego za wystawcę, wówczas poręczyciel wekslowy nie może powoływać się wprost na zarzuty wystawcy, który jest pożyczkobiorcą. Przypomnijmy, że jest to sytuacja odmienna od tej, w której znajduje się poręczyciel cywilny, który zgodnie z art. 883 §1 k.c. może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi.
Jeżeli jednak weksel był niezupełny w chwili wystawienia (weksel in blanco) poręczyciel może powołać się na jego wypełnienie niezgodnie z porozumieniem wobec remitenta, zaś wobec kolejnego posiadacza tylko, jeśli nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Może to dotyczyć sytuacji, gdy weksel in blanco został wypełniony na sumę wyższą niż wartość wierzytelności ze stosunku podstawowego. Jeśli zaś weksel został wystawiony jako zupełny można powołać się na porozumienie pozawekslowe pomiędzy wierzycielem (remitentem) a awalistą dotyczące celu udzielonego poręczenia wekslowego. Takie porozumienie może ograniczać samodzielność zobowiązania poręczyciela wekslowego i uzależniać je np. od istnienia zobowiązania ze stosunku podstawowego lub ziszczenia się określonego warunku. Jest to jednak zarzut osobisty i jego podniesienie zasadniczo nie będzie możliwe wobec kolejnych posiadaczy nabywających weksel przez indos (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., III CSK 254/10).
Odpowiedzialność poręczyciela wekslowego kształtuje się odmiennie w zależności od tego, za którego z dłużników zostało udzielone, zatem w każdym przypadku należy rozważyć, jakie zarzuty przysługują poręczycielowi.
Inne artykuły są dostępne na: www.danielduleba.pl.
