Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pełni kluczową rolę w jej funkcjonowaniu – zarządza majątkiem spółki, podejmuje decyzje strategiczne i reprezentuje ją na zewnątrz. Z uwagi na tę odpowiedzialność, Kodeks spółek handlowych (KSH) nakłada na członków zarządu szereg obowiązków, w tym jeden z najważniejszych – zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej.
Na czym polega zakaz konkurencji?
Zgodnie z art. 211 § 1 KSH, członek zarządu nie może bez zgody spółki:
- prowadzić działalności konkurencyjnej wobec spółki,
- uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako:
– wspólnik spółki cywilnej,
– wspólnik spółki osobowej (np. jawnej, komandytowej),
– członek organu spółki kapitałowej (np. zarządu, rady nadzorczej),
- uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek jej organu (np. fundacji, stowarzyszenia),
- posiadać co najmniej 10% udziałów lub akcji w konkurencyjnej spółce kapitałowej,
- mieć prawo do powołania co najmniej jednego członka zarządu w konkurencyjnej spółce.
Zakaz ten obowiązuje niezależnie od tego, czy działalność konkurencyjna jest prowadzona osobiście, przez inną spółkę, czy z udziałem osób trzecich.
Czym jest działalność konkurencyjna?
Działalność konkurencyjna to każda aktywność, która realnie zagraża interesom spółki, np. oferuje podobne produkty lub usługi, kieruje ofertę do tych samych klientów lub działa na tym samym rynku.
Jak uzyskać zgodę spółki?
Członek zarządu, który chce podjąć działalność mogącą być uznana za konkurencyjną, musi uzyskać uprzednią, wyraźną zgodę spółki. Co ważne:
- jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgodę udziela organ uprawniony do powoływania członków zarządu – najczęściej zgromadzenie wspólników lub rada nadzorcza,
- zgoda powinna być udzielona w formie uchwały, najlepiej z wyraźnym określeniem zakresu i warunków konkurencyjnej działalności.
Brak zgody oznacza naruszenie zakazu konkurencji, nawet jeśli członek zarządu działa „z dobrymi intencjami”.
Jakie są sankcje za złamanie zakazu?
Naruszenie zakazu konkurencji przez członka zarządu może skutkować poważnymi konsekwencjami:
- Odpowiedzialność odszkodowawcza – członek zarządu odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem konkurencyjnym.
- Obowiązek wydania korzyści – spółka może żądać, aby członek zarządu wydał jej uzyskane korzyści lub zapłacił ich równowartość.
- Odwołanie z zarządu – złamanie zakazu może prowadzić do utraty zaufania wspólników i szybkiego odwołania ze stanowiska.
- Odpowiedzialność karna lub dyscyplinarna – w skrajnych przypadkach może dojść do odpowiedzialności karnej za działanie na szkodę spółki.
Czy zakaz działa po zakończeniu kadencji?
Zakaz konkurencji z art. 211 KSH obowiązuje tylko w czasie pełnienia funkcji członka zarządu. Jeśli spółka chce, by były członek zarządu nie podejmował działalności konkurencyjnej po zakończeniu kadencji, powinna zawrzeć z nim odrębną umowę o zakazie konkurencji po ustaniu pełnienia funkcji, najlepiej z ustaleniem stosownego odszkodowania.
Podsumowanie
Zakaz konkurencji członka zarządu spółki z o.o. to ważny mechanizm ochrony interesów spółki. Warto pamiętać, że obejmuje on nie tylko działalność bezpośrednią, ale także udział w innych podmiotach konkurencyjnych. Członek zarządu, który chce rozpocząć taką działalność, musi najpierw uzyskać zgodę spółki – w przeciwnym razie naraża się na poważne sankcje prawne i finansowe.
