Zwiększona dostępność biletów lotniczych oraz ich stosunkowo atrakcyjne ceny znacząco wpłynęły na upowszechnienie lotów pasażerskich, jako wygodniejszej i szybszej alternatywy dla przejazdów kolejowych, czy drogowych. Przez ograniczoną przepustowość lotnisk oraz braki kadrowe wielokrotnie dochodzi do opóźnienia lotów co dla pasażera może wiązać się nie tylko z niedogodnością związaną z wielogodzinnym oczekiwaniem na wylot, ale też szkodą powstałą w wyniku późniejszego dotarcia do celu podróży.
Problematyka odszkodowania za opóźniony lot uregulowana została w Rozporządzeniu
(WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład, odwołania lub dużego opóźnienia lotów (Rozporządzenie). Zgodnie z art. 3 Rozporządzenia znajduje ono zastosowanie do pasażerów odlatujących z lotnisk Państw Członkowskich, do których zastosowanie ma Traktat oraz przylatujących do Państw Członkowskich z państw trzecich, o ile nie otrzymali rekompensaty w tym państwie, a przewoźnik lotniczy jest przewoźnikiem wspólnotowym w rozumieniu Rozporządzenia.
Zgodnie z treścią art. 6 i 9 Rozporządzenia, w przypadku zaistnienia opóźnienia:
- powyżej dwóch godzin w przypadku lotów do 1500 km, lub
- powyżej trzech godzin przy lotach 1500-3500 km, lub
- czterech i więcej godzin przy innych lotach,
pasażerowie otrzymują od przewoźnika lotniczego pomoc w postaci adekwatnych do czasu oczekiwania posiłków oraz napoi, dostęp do dwóch rozmów telefonicznych, dwóch dalekopisów, dwóch przesyłek faksowych lub e-mailowych, zaś w przypadku przewidywania odlotu dzień po terminie stosowne zakwaterowanie w hotelu. Na podstawie art. 8 Rozporządzenia przy opóźnieniu wynoszącym co najmniej pięć godzin, pasażerowie mają prawo wyboru pomiędzy zwrotem ceny biletu lub jego części a lotem powrotnym do pierwotnego miejsca odlotu w najwcześniejszym możliwym terminie.
Choć z treści Rozporządzenia nie wynika wprost możliwość dochodzenia odszkodowania od przewoźnika lotniczego w przypadku opóźnienia lotu, to orzecznictwo TSUE wyraźnie wskazało na zasadność zastosowania przepisów o odszkodowaniu nie tylko do lotów odwołanych, ale i do opóźnionych, z uwagi na konieczność stosowania szerokiej wykładni wspólnotowych aktów prawnych (Wyroki TSUE C-402/07 i C-432/07). W ocenie Trybunału intencją Rozporządzenia jest ochrona wszystkich pasażerów, którzy ponoszą „szkodę straty czasu”, a więc zarówno w przypadku lotów odwołanych, jak i opóźnionych. Nie należy zatem różnicować ich uprawnienia do odszkodowania.
Skutkiem powyższego, pasażerowie lotów opóźnionych dochodzić mogą należnego im odszkodowania w trybie art. 7 Rozporządzenia, w wysokości uzależnionej od długości lotu mierzonej w kilometrach. Przewoźnik lotniczy co do zasady nie może ograniczyć ani uchylić odpowiedzialności w drodze klauzul wyłączających lub ograniczających zawartych w umowie przewozu za wyjątkiem sytuacji, gdy opóźnienie wynikło z nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć mimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków zaradczych.
