Ilość przestępstw oszustwa bankowego i nieautoryzowanych transakcji z roku na rok wzrasta. Oszuści używają coraz bardziej wyszukanych metod i często trudno zorientować się, że w danej sytuacji mamy do czynienia z oszustwem. Jakie są najbardziej powszechne metody kradzieży pieniędzy z konta? Oto niektóre z nich:
- SMS-y od firm energetycznych (np. z informacją, że za dwa dni zostanie Ci odcięty prąd),
- fałszywe linki do płatności, np. w portalach ogłoszeniowych,
- wyłudzenia kodów BLIK,
- rozmowy z osobą podającą się za pracownika banku.
Zniknęły mi pieniądze z konta. Co dalej?
Jeśli padłeś ofiarą oszustwa i złodziejowi udało się ściągnąć pieniądze z Twojego konta, wykonaj niezwłocznie następujące czynności:
- W pierwszej kolejności zgłoś ten fakt do Twojego banku i natychmiast podejmij próbę zablokowania możliwości wypłaty pieniędzy z Twojego konta. Jeśli wiesz, do jakiego banku zostały przelane Twoje pieniądze, zgłoś również fakt kradzieży do tego banku. Poproś o wydanie potwierdzenia dokonanego zgłoszenia.
- Jeszcze tego samego dnia zgłoś na Policji zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Co prawda większość tego typu postępowań finalnie jest umarzanych wskutek niezidentyfikowania sprawcy, jednak to działanie jest niezbędne, abyś później mógł wykazać, że podjąłeś wszelkie możliwe kroki w celu odzyskania skradzionych środków.
- Następnie napisz formalną reklamację do banku. To już jest ten etap, w którym warto rozważyć poproszenie o wsparcie prawnika. Pamiętaj, że tutaj liczy się czas i skuteczność działań.
Jakie jeszcze kroki mogę podjąć?
Jeśli wskutek powyższych działań pieniądze nie zostały Ci zwrócone, istnieje kilka polubownych metod rozwiązywania sporów. Jeśli jesteś konsumentem, jedną z dróg jest wszczęcie postępowania przed Arbitrem Bankowym przy Związku Banków Polskich (ZBP). Tu jednak jest kilka warunków. Po pierwsze, postępowanie reklamacyjne musi być zakończone. Po drugie, nie wszystkie banki mogą być stroną takiego postępowania – Arbiter Bankowy przy ZBP rozpoznaje sprawy dot. banków, które są członkami ZBP lub tych, które złożyły oświadczenie, że poddają się rozstrzygnięciom Arbitra Bankowego i wykonaniu jego orzeczeń. Wartość skradzionych Ci pieniędzy nie może wynosić więcej niż 12.000,00 zł (przy kredytach hipotecznych wartość ta została zwiększona do kwoty 20.000,00 zł). Warto jednak zwrócić uwagę, że opłata od wniosku o wszczęcie tego rodzaju postępowania wynosi jedynie 50,00 zł, a Arbiter Bankowy co do zasady ma 90 dni na wydanie rozstrzygnięcia - jest to więc szybka forma postępowania. Co więcej, orzeczenia wydane przez Arbitra Bankowego dla banku są ostateczne – bank nie ma możliwości odwołania się od nich. Dla konsumenta natomiast orzeczenia te nie są ostateczne i konsument zawsze może złożyć powództwo cywilne do sądu powszechnego celem dalszego dochodzenia swoich roszczeń. Z dostępnych mi informacji wynika ponadto, że dotychczas wszystkie orzeczenia Arbitra Bankowego zostały przez banki wykonane, jest to więc skuteczna droga dochodzenia swoich praw.
Jeżeli jesteś konsumentem, możesz także zwrócić się z wnioskiem o wszczęcie odpowiedniego postępowania do Rzecznika Finansowego. Alternatywą jest również zwrócenie się z prośbą o wsparcie do Rzecznika Konsumentów działającego w obrębie Twojego miejsca zamieszkania.
Ostatnią z dróg jest wszczęcie postępowania sądowego przeciwko bankowi. W takim postępowaniu – i we wszystkich powyższych typach postępowań – możesz wnosić o to, aby bank zwrócił Ci równowartość nieautoryzowanych transakcji.
Kto ponosi odpowiedzialność za nieautoryzowane transakcje?
Za nieautoryzowaną transakcję odpowiada Twój bank. To na instytucjach finansowych ciąży obowiązek dbałości o bezpieczeństwo dokonywanych transakcji. Ustawa przerzuca na instytucje finansowe ciężar dowodu w zakresie tego, że dana transakcja była autoryzowana przez płatnika (klienta banku).
Odpowiedzialność banku została wyłączona w stosunku do tych transakcji, przy których klient banku (płatnik) dopuścił się rażącego niedbalstwa. W orzecznictwie przyjmuje się, że rażące niedbalstwo jest to działanie mocno odbiegające od przyjętych norm i zasad postępowania w danej sytuacji. Będzie to zatem takie zachowanie, które przeciętny obserwator oceniłby jako bezmyślne. Standardową linią argumentacyjną banków w postępowaniach mających na celu zwrot środków ukradzionych z konta jest właśnie powoływanie się na działanie klienta banku (płatnika) w sposób charakteryzujący się rażącym niedbalstwem. Jednak w większości przypadków nie może być mowy o rażącym niedbalstwie ze strony osoby oszukanej i argumenty tego typu nie są uwzględniane. To banki są instytucjami zaufania publicznego i na nich spoczywa szczególny obowiązek dopilnowania, aby do środków zgromadzonych na rachunku nie miał dostępu nikt inny, oprócz osób do tego uprawnionych. Sądy stoją na stanowisku, że za rażące niedbalstwo nie sposób jest uznać podania swoich danych do logowania w formularzu dostępnym na stronie internetowej, w sytuacji gdy strona internetowa, przez którą użytkownik usiłował się zalogować do swojego konta bankowego, była niemalże identyczna ze stroną banku oraz pojawiały się na niej wiarygodne komunikaty (tak np. Sąd Okręgowy w Olsztynie w wyroku z dnia 21 grudnia 2018 r., sygn. akt: I C 55/18).
Autor: radca prawny Katarzyna Lubańska-Kępa
--
Uwaga: skrócona wersja wpisu. Z pełną wersją wpisu zapoznasz się pod linkiem: https://kancelaria-klk.pl/kradziez-pieniedzy-z-konta-i-co-dalej-nieautoryzowane-transakcje/
