Od 1 lipca, zgodnie z ustawą z dnia 9 marca 2023 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 614) w polskim systemie prawnym pojawi się ważna zmiana dla konsumentów wprowadzająca do Kodeksu Postępowania Cywilnego nowe postępowanie odrębne, tj. postępowanie z udziałem konsumentów.
Konsument jest co do zasady słabszą stroną procesu i nie dysponuje takimi możliwościami, czy środkami technicznymi i organizacyjnymi, jak przedsiębiorca. Stąd też, w toku procesu konsumentowi znacznie trudniej jest dochodzić swoich praw lub bronić się przed roszczeniami przedsiębiorcy często posiadającym własny wyspecjalizowany dział prawny lub zewnętrzną kancelarię. Wprowadzenie nowego trybu postępowania odrębnego stanowi odpowiedź na postulaty w zakresie zwiększenia zakresu ochrony praw konsumentów.
I. Zastosowanie
Postępowanie z udziałem konsumentów znajdzie zastosowanie w sprawach o roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz o roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi, o ile konsument ten jest stroną postępowania. Co więcej, wspomniany tryb znajdzie zastosowanie także wtedy, gdy przedsiębiorca zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej.
II. Obowiązki dowodowe przedsiębiorcy
Nowy tryb postępowania obciąża przedsiębiorcę obowiązkiem powołania wszystkich twierdzeń i dowodów w pierwszym piśmie procesowym, tj. odpowiednio w pozwie lub odpowiedzi na pozew. Twierdzenia i dowody powołane przez przedsiębiorcę z naruszeniem powyższego mając co do zasady podlegać pominięciu, chyba że strona przedsiębiorca uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody powinny być powołane w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania.
Obciążenie przedsiębiorcy taką prekluzją dowodową ma usprawnić i przyspieszyć postępowanie, jednakże od samego przedsiębiorcy wymagać będzie znacznie większej dokładności przy formułowaniu swojego stanowiska procesowego.
III. Obowiązek dążenia do polubownego rozwiązani sporu
Nowe postępowanie wymaga także, aby przedsiębiorca przed wytoczeniem powództwa podjął próbę polubownego rozwiązania sporu, a także aby brał aktywny udział w jego rozwiązaniu. W razie zaniechania takich prób przez przedsiębiorcę, uchylenia się przez niego od udziału w rozmowach lub udziału przez niego w takich rozmowach w złej wierze przez co przyczynił się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć przedsiębiorcę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach nawet podwyższyć je, jednak nie więcej niż dwukrotnie.
W konsekwencji, poza wymaganą przepisami prawa odpowiedzią na reklamację, przedsiębiorca powinien z całą pewnością odpowiedzieć na otrzymane wezwanie do zapłaty, czy inne oświadczenie konsumenta, gdzie uchybienie odpowiedzi może skutkować skierowaniem przez niego sprawy na drogę postępowania sądowego. Przedsiębiorca powinien także podjąć się rozmów w celu polubownego rozwiązania sporu i być w stanie wykazać, że do takich rozmów przystąpił. Powyższe może jednak wymagać od przedsiębiorców zmian obecnie stosowanych procedur i trybów postępowania z roszczeniami klientów (konsumentów) otrzymywanymi po zakończeniu procesu reklamacyjnego.
IV. Właściwość sądu
Zgodnie z nowymi regulacjami, konsument będzie mógł skierować pozew także przed sąd właściwy ze względu na miejsce swojego zamieszkania, chyba że dla danej sprawy przewidziano wyłączną właściwość innego sądu.
Nowe postępowanie odrębne ma zapewnić konsumentom skuteczniejszą ochronę ich praw, a także przyspieszyć postępowania sądowe. Dla konsumenta ewentualny spór z przedsiębiorcą stanie się bardziej przewidywalny z uwagi na opisaną powyżej prekluzję dowodową. Ponadto, zagrożenie dodatkowym obciążeniem kosztami procesu może zachęcić przedsiębiorców do aktywniejszego poszukiwania sposobów na polubowne rozwiązanie sporu, a tym samym zmniejszyć ilość toczących się postępowań sądowych.
Przedsiębiorcy powinni zwrócić szczególną uwagę na nowe regulacje wynikające stąd obowiązki. Warto zrewidować obecnie stosowane procedury i tryby postępowania z roszczeniami zgłaszanymi przez klientów będących konsumentami otrzymywanymi po zakończeniu procesu reklamacyjnego.
