Dla każdego społeczeństwa i systemu prawnego ochrona praw dziecka jest niezwykle istotna. Jednym z kluczowych aspektów tej ochrony jest uregulowanie kwestii rozstrzygania o sprawach dziecka, w których to jeszcze samodzielnie decydować nie może, a które to sprawy są istotne z perspektywy jego obecnego i przyszłego życia, zdrowia, czy rozwoju intelektualnego, zawodowego, bądź nawet duchowego.

     Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. O istotnych sprawach dziecka, rodzice powinni decydować wspólnie. W przypadku braku porozumienia między nimi o takich sprawach rozstrzygać może sąd opiekuńczy.

     W przypadku braku możliwości porozumienia się z drugim rodzicem, któremu także przysługuje pełnia władzy rodzicielskiej oraz w sytuacji, gdy uzyskanie takiej zgody nie jest możliwe (np. drugi rodzic na stałe przebywa za granicą i wyrażenie przez niego stanowiska w istotnej sprawie dziecka nie jest możliwe), rodzic chcący podjąć decyzję w sprawie istotnej powinien wystąpić ze stosownym wnioskiem do sądu.

Istotne sprawy dziecka 

     Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie określa, jakie sprawy należą do spraw istotnych, jednak orzecznictwo i doktryna zgodnie przyjmują, że należą do nich sprawy dotyczące:

• wyboru szkoły, zawodu, sposobu leczenia, sposobu spędzania czasu wolnego, miejsca pobytu dziecka [1];
• spełnienia obowiązku szkolnego poza szkołą [2];
• wyrażenia zgody na rozpowszechnianie wizerunku [3];
• wydania paszportu [4];
• zmiany nazwiska [5];
• wyjazdu dziecka za granicę w celu spędzenia tam wakacji [6].

Wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka 

     Sprawy o rozstrzyganie o istotnych sprawach dziecka rozpoznawane są w trybie nieprocesowym [7]. Rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, co do których brak porozumienia pomiędzy rodzicami, może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń, chyba że wysłuchanie ich byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami.

     Ewentualny wniosek wraz z odpisem dla drugiego rodzica (uczestnika postępowania) należy złożyć pisemnie do Sądu Opiekuńczego – Wydziału Rodzinnego Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. We wniosku wskazać należy jaka istotna sprawa dziecka ma być przez sąd orzekający rozstrzygnięta i w jaki sposób. Wniosek należy uzasadnić, w szczególności wykazując konieczność wydania określonego rozstrzygnięcia, a także wskazać przyczyny braku możliwości porozumienia się w tej kwestii przez rodziców dziecka. W tym zakresie przedstawiać można także dowody na poparcie swoich twierdzeń, w szczególności z dokumentów, czy z zeznań świadków.   

     Wniosek podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł, którą uiścić można osobiście w kasie sądu, przelewem na rachunek sądu, bądź też nabywając elektronicznie znak opłaty sądowej na stronie e-płatności sądowych Ministerstwa Sprawiedliwości.

Przypisy:

1. A. Pośpiech [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 97;
2. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 7 marca 2018 r., II SA/Wa 785/17;
3. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 listopada 2021 r., I ACa 591/21;
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z 3 lutego 2012 r., I CZ 153/11;
5. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 lutego 1998 r., V SA 811/97;
6. Postanowienie Sądu Najwyższego z 6 marca 1985 r., III CRN 19/85;
7. G. Jędrejek [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019, art. 97.