Posiedzenia sądowe bywają stresujące nawet dla niejednego prawnika. Świadkowie niejednokrotnie są w sądzie po raz pierwszy, stąd też nie wiedzą, czego mogą się spodziewać i jak się zachować. A przecież rola świadka w procesie jest niebagatelna – jego zeznania mogą mieć wpływ na wynik procesu. 

Przed rozprawą – jak się przygotować do zeznawania w sądzie.

• Przed rozprawą warto przypomnieć i usystematyzować sobie okoliczności dotyczących danej sprawy – można np. przejrzeć maile czy smsy, dokumenty, zapamiętać daty czy nazwiska.

Moja wskazówka: najważniejsze informacje można wypisać sobie na kartce, ale z takiej notatki nie będzie można korzystać w trakcie zeznań – zeznania świadka mają być swobodne i spontaniczne, stąd też sąd nie pozwala na czytanie z kartki czy odczytywania danych z telefonu.

• Przed stawiennictwem w sądzie należy upewnić się, gdzie i kiedy odbędzie się rozprawa.

Moja wskazówka: Siedziby niektórych sądów bywają duże - jeśli nie jesteś pewien, jak odnaleźć salę, na które piętro się pokierować, nie bój się zapytać obecnych przy wejściu ochroniarzy czy dozorców.

W dniu rozprawy – co świadek powinien ze sobą zabrać do sądu.

• Ważne: należy pamiętać, aby zabrać dowód osobisty – sąd będzie weryfikował tożsamość świadka.
• Zachęcam, aby wziąć ze sobą wezwanie, które świadek otrzymał z sądu. Może być ono przydatne, bowiem niejednokrotnie trudno jest odnaleźć właściwy wydział, salę. Na wezwaniu wskazana jest między innymi sygnatura sprawy, czyli „identyfikator” postępowania.

Moja wskazówka: jeżeli na Twoim wezwaniu nie ma numeru sali – poszukaj wokandy, czyli wywieszonej w sądzie listy spraw na dany dzień. Wiele sądów publikuje wokandę w internecie, stąd też, znając sygnaturę, możesz sprawdzić salę i godzinę posiedzenia.

• Przy wejściu do sądu torba czy plecak zostanie prześwietlona. Nie należy zabierać ze sobą do sądu niebezpiecznych narzędzi.
  Jeśli w sądzie jest szatnia, warto z niej skorzystać.

Moja wskazówka: nie będzie Ci wygodnie przemieszczać się w sądzie z płaszczem i parasolką, a w nerwach możesz swoje rzeczy zostawić na Sali rozpraw.

• Warto pamiętać, aby przed salą rozpraw świadek nie dyskutował z powodem/ pozwanym/ oskarżonym o tym, co będzie zeznawał. Składane przez świadka zeznania nie mogą być uprzednio ustalane i nikt nie może wpływać na to, co świadek zezna. Wspólne dyskusje przed salą rozpraw, w trakcie których strona ustala ze świadkiem okoliczności i fakty, mogą negatywnie wpłynąć na wiarygodność zeznań.

Jak świadek powinien się ubrać, jak się zachowywać, jak się zwracać do sądu?

• Na wiarygodność składanych przez świadka zeznań wpływa nie tylko to, co świadek powie, ale również to, jak powie oraz jak się zachowa i jak wygląda.
• Warto zadbać o elegancki i schludny strój. Stosowny strój wyraża szacunek do sądu a także wypływa na to, jak odbierają nas inni. Na rozprawę wybieramy garderobę licującą z powagą sądu.
• Rozprawa sądowa to nie miejsce na żarty, dywagacje czy też arogancję – taka postawa z pewnością nie spotka się z sympatią sądu.
• Zwracając się do sądu, zawsze wstajemy i używamy sformułowania „Wysokie Sądzie” – do sędziego nie mówimy „proszę pani”, „proszę pana”. Składając zeznania zawsze należy zwrócić się w stronę sądu, nawet jeśli świadek odpowiadają akurat na pytania zadane przez jedną ze stron.
• Świadek jest bardziej przekonujący, jeśli utrzymuje kontakt wzrokowy z sądem, odpowiada spokojnie, trzyma nerwy na wodzy.

Jak zeznawać w sądzie?

• Rozprawa rozpoczyna się w momencie, gdy protokolant wywołuje sprawę. To wtedy świadkowie wchodzą na salę rozpraw i siadają w ławkach na końcu sali, czyli dokładnie naprzeciw sędziego. Ławki po prawej i lewej stronie przeznaczone są dla stron procesu.
• Sąd sprawdza, kto stawił się na rozprawę, weryfikuje tożsamość osób a następnie najczęściej zaprasza świadków na korytarz. Świadkowie wzywani są kolejno na salę - świadkowie, którzy jeszcze nie złożyli zeznań, nie mogą być obecni podczas składania zeznań przez innych świadków. Sąd wzywa świadków wg ustalonej przez siebie kolejności.

Moja wskazówka: jeśli bardzo się spieszysz, np. na pociąg powrotny, możesz poprosić sędziego, abyś zeznawał w pierwszej kolejności.

• W momencie, kiedy świadek zostanie wezwany na salę rozpraw, podchodzi do barierki na środku sali.
• W pierwszej kolejności sąd zapyta świadka o wiek, zajęcie, karalność za składanie fałszywych zeznań oraz stosunek do stron procesu (np. czy świadek jest spokrewniony z powodem lub pozwanym). Sąd poucza świadka o odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań a następnie może odbierać od świadka przyrzeczenie.
• Pierwsze pytanie ze strony sądu będzie ogólne, np: „Co Pani/Panu wiadomo w sprawie?”.

Moja wskazówka: Jest to moment na Twoją spontaniczną wypowiedź. Możesz powiedzieć wszystko, co pamiętasz w danej sprawie. Staraj się mówić chronologicznie, spokojnie.

• Następnie, szczegółowe pytania będzie zadawał sędzia oraz kolejno strony procesu.
• W przypadku, gdy świadek nie jest pewien odpowiedzi, najlepiej unikać domysłów – świadek może wprost powiedzieć, iż nie pamięta określonych okoliczności bądź nie jest pewnym.

Moja wskazówka: W razie pomyłki nie panikuj – jak najszybciej popraw się, dopowiedz to, co Ci się przypomniało.

• Oceniając wiarygodność, sąd bierze pod uwagę, czy świadek odpowiadał spokojnym, pewnym siebie tonem, czy też nerwowo i niespójnie, długo zastanawiając się nad udzielaną odpowiedzią lub też spoglądając na jedną ze stron sporu.

Kiedy świadek może opuścić sąd?

• Po złożeniu zeznań, sąd zwalnia świadka i pozwala mu opuścić budynek sądu.

Moja wskazówka: Może się zdarzyć, iż sąd zarządzi przerwę w rozprawie, np. jeśli świadek w czasie składania zeznań poczuje się słabo. Nie oznacza to, że możesz już opuścić budynek sądu i udać się do domu. Nie opuszczaj budynku sądu, dopóki nie uzyskasz zezwolenia sądu. Gdy złożysz już swoje zeznania i uzyskasz zezwolenie sądu na opuszczenie budynku, możesz iść do domu i nie musisz już czekać do końca rozprawy.