Celem ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw jest stworzenie regulacji prawnych dla tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem osoby fizycznej po jej śmierci.
Zarząd sukcesyjny
To szczególna forma zarządu skierowana wyłącznie do przedsiębiorstw wpisanych do CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej). Zarząd sukcesyjny wygasa po upływie 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy, jednakże sąd może z ważnych powodów przedłużyć ten termin na czas nie dłuższy niż 5 lat od śmierci przedsiębiorcy. Zarząd obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, co oznacza, że zarządca sukcesyjny działa jak właściciel przedsiębiorstwa. Co istotne zarządu nie można przenieść na inną osobę oraz nie można go ograniczyć wobec osób trzecich.
Zawieszenie działalności gospodarczej nie jest przeszkodą do ustanowienia zarządu.
W sytuacji gdy przedsiębiorstwem w spadku zarządza zarządca sukcesyjny to do dotychczasowej nazwy dodaje się określenie „w spadku”.
Przedsiębiorstwo w spadku obejmuje, wchodzące w jego skład w chwili śmierci przedsiębiorcy, składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę czyli wszelkiego rodzaju licencje, koncesje, ruchomości, nieruchomości itp. których przedsiębiorca był właścicielem lub współwłaścicielem i potrzebował aby zapewnić funkcjonowanie swojemu przedsiębiorstwu.
W sytuacji gdy przedsiębiorca pozostawał w związku małżeńskim i posiadał wspólność majątkową małżeńską to przedsiębiorstwo w spadku obejmuje wszystkie składniki majątkowe wchodzące w jego skład w chwili śmierci przedsiębiorcy, w tym te, które były przedmiotem wspólności małżeńskiej.
Wykaz takich składników powinien zostać sporządzony zgodnie z przepisami inwentarza spadkowego lub przez zarządcę sukcesyjnego.
Zarządcą sukcesyjnym, może być tylko i wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Zarządcą nie może być osoba wobec której prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej lub środek karny albo zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, obejmujący działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem.
Kto i kiedy może powołać zarządcę sukcesyjnego?
- Przedsiębiorca przed swoją śmiercią – takie powołanie wymaga formy pisemnej, wpisu do CEIDG, a także zgody zarządcy sukcesyjnego,
- Po śmierci przedsiębiorcy – małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, spadkobierca przedsiębiorcy, który przyjął spadek, lub zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku. Powołanie może się odbyć tylko jeżeli dana osoba/osoby posiadają udział w przedsiębiorstwie w spadku w wysokości powyżej 85%, w terminie 2 miesięcy od śmierci przedsiębiorcy w formie aktu notarialnego i również za zgodą zarządcy sukcesyjnego.
Konsekwencje nie ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
Wiodącą konsekwencją jest brak osoby odpowiedzialnej za prowadzenie przedsiębiorstwa do czasu uregulowania formalności spadkowych. W sytuacji nie ustanowienia zarządu sukcesyjnego ani testamentowego zapisu windykacyjnego, śmierć przedsiębiorcy kończy jego jednoosobową działalności gospodarczą. Podmiot zostaje automatycznie wykreślony z CDEIG a także z ewidencji NIP. Przedsiębiorstwo zamienia się na listę składników majątkowych i zobowiązań, które wchodzą w skład masy spadkowej. Wygasają wszelkie umowy a roszczenia stają sie wymagalne. W praktyce oznacza to tyle, że dzieło życia przedsiębiorcy przestaje istnieć i zamiast w pewien sposób zabezpieczyć spadkobierców sprowadzamy na nich problemy nie tylko natury finansowej.
