Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który rozważa ogłoszenie upadłości, ma możliwość zdecydować, czy wniosek o ogłoszenie upadłości korzystniej będzie złożyć jako przedsiębiorca, czy też jako konsument, czyli osoba nie prowadząca działalności gospodarczej. Tę drugą możliwość zyskuje niezwłocznie po wykreślenie wpisu o prowadzeniu działalności gospodarczej z odpowiedniego rejestru. Jeżeli działalność gospodarcza prowadzona jest jednoosobowo, na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), wykreślenie wpisu o prowadzeniu działalności gospodarczej następuje praktycznie na drugi dzień po złożeniu wniosku, co otwiera byłemu już przedsiębiorcy drogę do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jako konsument. Sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana, gdy działalność gospodarcza prowadzona jest w formie spółki osobowej, tu bowiem konieczne jest przeprowadzenie procedury wykreślenia spółki z KRS, co z zasady powinno być poprzedzone likwidacją spółki, która jest procesem sformalizowanym i zajmuje co najmniej kilka miesięcy. Wspólnicy takiej spółki maja jednak możliwość podjąć decyzję o zakończeniu działalności i wykreśleniu spółki z KRS bez przeprowadzenia likwidacji, co wymaga jedynie sporządzenia odpowiedniej umowy i ujawnieniu jej w KRS. Możliwość wykreślenie spółki osobowej z KRS bez przeprowadzenia likwidacji nie jest tematem niniejszego wpisu, dlatego wspominam jedynie o takiej możliwości, bez wchodzenia w szczegóły. Muszę tylko zaznaczyć, że nawet bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego procedura wykreślenie spółki osobowej z KRS zajmuje co najmniej kilka tygodni. Dopiero po prawomocnym wisie do KRS o wykreśleniu spółki osobowej z tego rejestru, jej wspólnik traci status przedsiębiorcy, co otwiera mu drogę do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jako konsument.
Dlaczego podjęcie takiej decyzji może być istotne, a w pewnych okolicznościach nawet konieczne, jeżeli przedsiębiorca chce żeby jego wniosek o ogłoszenie upadłości został uwzględniony? Otóż musimy pamiętać, że w przypadku wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy, sąd rozpoznający wniosek oddali go, nawet gdy niewypłacalność przedsiębiorstwa jest niewątpliwa, jeżeli majątek tego przedsiębiorstwa jest niewystarczający na pokrycie kosztów prowadzenia postępowania upadłościowego albo wystarczy jedynie na pokrycie tych kosztów ( art. 13 ust. 1 Prawa upadłościowego).
O tym, że prowadzenie postępowania upadłościowego wiąże się z kosztami nie trzeba wspominać, bowiem samo złożenie odpowiedniego wniosku przez przedsiębiorcę wymaga nie tylko uiszczenia opłaty sądowej od wniosku (1.000 zł.), ale również wpłacenia zaliczki na koszty prowadzenia postępowania w wysokości stanowiącej jednokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (art. 22a Prawa upadłościowego). W trzecim kwartale roku 2023 r. wynagrodzenie to wynosiło 7.462,25 zł.
W przypadku wniosku o ogłoszenie upadłości składanego przez konsumenta, w tym również byłego przedsiębiorcę, oddalenie wniosku o głoszenie upadłości z powodu braku środków na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego nie jest możliwe. Dodatkowo, co również może okazać się bardzo istotne przy podejmowaniu decyzji o złożeniu stosownego wniosku, opłata sądowa od wniosku o ogłoszenie upadłości składanego przez konsumenta wynosi jedynie 30 zł. i nie jest wymagane uiszczenie zaliczki na koszty postępowania, co odczuwalnie zmniejsza koszt ogłoszenia upadłości.
Nie zmienia tego okoliczność, iż samo postępowanie toczyć się może (choć nie musi) z zastosowaniem przepisów o upadłości przedsiębiorcy, a nie konsumenta, bowiem taką możliwość przewiduje art. 491 (1) ust. 2 Prawa upadłościowego, który mówi iż „W postanowieniu o ogłoszeniu upadłości sąd może postanowić, że postępowanie upadłościowe wobec osób, o których mowa w ust. 1, będzie prowadzone zgodnie z przepisami części pierwszej, jeżeli jest to uzasadnione znacznym rozmiarem majątku dłużnika, znaczną liczbą wierzycieli lub innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania(…)” Zarówno warunki formalne wniosku jak i przesłanki ogłoszenia upadłości są dla byłego przedsiębiorcy dokładnie takie same jak dla osoby, która nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej, bowiem odesłanie do przepisów regulujących upadłość przedsiębiorcy może nastąpić dopiero na skutek ogłoszenia upadłości, a zatem nie mamy z tym do czynienia przed rozpoznaniem złożonego wniosku.
Mający zastosowanie do konsumentów przepis art. 491(7) ust. 1 Prawa upadłościowego, który mówi iż „W przypadku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania albo w masie upadłości brak jest płynnych funduszów na ich pokrycie, koszty te pokrywa tymczasowo Skarb Państwa.” Stosuje się również w przypadku postępowania upadłościowego byłych przedsiębiorców (patrz art. 4911 ust. 3 Prawa upadłościowego. )
r. pr. Aneta Bardyga-Szałekwww.bardyga-szalek.pltel.: 509 074 707
