W oparciu o przepis art. 38 ust. 1 u.z.l. – lekarz ma prawo do odmowy podjęcia lub kontynuowania leczenia pacjenta w określonych sytuacjach. Powyższe reguluje również Kodeks Etyki Lekarskiej. Prawo to jednak jest ściśle ograniczone i podporządkowane dobru pacjenta oraz wymogom etyki zawodowej.

Kiedy lekarz może odstąpić od leczenia?

1. W przypadku braku zgody pacjenta. Gdy pacjent nie wyraża zgody na proponowane leczenie, lekarz ma prawo nie podjąć interwencji medycznej. Prawo to związane jest z zasadą poszanowania autonomii pacjenta.
2. W przypadku konfliktu sumienia. Lekarz może odmówić leczenia ze względu na konflikt sumienia, lecz wyłącznie w sytuacji, gdy istnieje możliwość przekierowania pacjenta do innego lekarza lub placówki. W takim przypadku lekarz musi poinformować pacjenta o możliwości uzyskania wymaganej pomocy u innego specjalisty.
3. W przypadku braku możliwości spełnienia wymagań merytorycznych. Jeżeli lekarz subiektywnie uzna, że nie dysponuje odpowiednimi kompetencjami lub warunkami do przeprowadzenia koniecznego leczenia, które zapewniłoby pacjentowi odpowiedni poziom opieki medycznej, ma prawo odstąpić od leczenia, kierując pacjenta do innego specjalisty.
4. W przypadkach nagłych i zagrożenia życia. W sytuacjach nagłych, gdy zdrowie lub życie pacjenta jest zagrożone, lekarz ma obowiązek udzielenia pomocy, nawet jeśli w normalnych warunkach mógłby skorzystać z prawa do odmowy. Odstąpienie od leczenia w takich przypadkach jest możliwe dopiero po ustabilizowaniu stanu zdrowia pacjenta lub po zapewnieniu i zabezpieczeniu odpowiedniej opieki. Obowiązek uzasadnienia. Każda decyzja lekarza o odstąpieniu lub niepodjęciu leczenia powinna być odpowiednio uzasadniona i oparta na przepisach prawa oraz zasadach etyki lekarskiej. W dokumentacji medycznej lekarz powinien umieścić odpowiednie wyjaśnienie pisemne dotyczące przyczyn odstąpienia od leczenia.

Etyka i obowiązki lekarza.

Decyzja o odstąpieniu od leczenia nie może być dowolna i zawsze powinna być zgodna z Kodeksem Etyki Lekarskiej. Lekarz musi uwzględniać dobro pacjenta, dążyć do zapewnienia opieki i unikać sytuacji, w której pacjent pozostanie bez jakiejkolwiek pomocy medycznej. Prawo do odstąpienia lub niepodjęcia leczenia jest ważnym narzędziem, które umożliwia lekarzom postępowanie zgodne nie tylko z ich kompetencjami, przekonaniami, ale przede wszystkim dobrem pacjenta.