Takie sytuacje naprawdę się zdarzają – tylko nikt o tym głośno nie mówi.
Wyobraź sobie mężczyznę, który przez lata płacił alimenty na dziecko, które nie było jego biologicznym potomkiem. Dopiero po kilku latach wychodzi na jaw prawda. Szok. Poczucie niesprawiedliwości. I pytanie: czy można odzyskać choć część pieniędzy, które przekazał?
Takie sytuacje zdarzają się częściej, niż się wydaje. I choć przepisy są jasne, w praktyce system prawny stawia przede wszystkim dobro dziecka – czasami kosztem osoby, która niesłusznie poniosła wydatki.
Jak to w ogóle możliwe?
Czasem wystarczy kilka formalności i brak świadomości, aby powstała dość kłopotliwa sytuacja. W Polsce istnieje kilka mechanizmów , które sprawiają, że taka sytuacja może się wydarzyć:
- Domniemanie ojcostwa męża matki
Jeśli kobieta jest zamężna w chwili narodzin dziecka, jej mąż automatycznie zostaje uznany za ojca w akcie urodzenia. Nie ma znaczenia, czy faktycznie jest biologicznym ojcem – prawo zakłada, że dziecko należy do męża.
- Dobrowolne uznanie dziecka
Jeśli matka nie jest zamężna, mężczyzna może uznać dziecko przed urzędnikiem stanu cywilnego. W większości przypadków dzieje się to w dobrej wierze, bez badań genetycznych i bez pełnej wiedzy o biologicznym ojcostwie.
- Sądowe ustalenie ojcostwa
Gdy pojawiają się wątpliwości lub spór między rodzicami, konieczne jest postępowanie sądowe w celu ustalenia ojcostwa. Jednak zanim sąd wyda orzeczenie, mężczyzna może już płacić alimenty, a proces może trwać miesiące, a czasem lata.
W skrócie: czasami wystarczy standardowa procedura, zaufanie i brak wiedzy o biologicznym ojcu, aby mężczyzna przez lata wspierał cudze dziecko.
Obowiązek alimentacyjny – nie tylko paragrafy
Płatność alimentów to nie tylko suchy obowiązek prawny – to realne pieniądze na codzienne potrzeby dziecka: jedzenie, ubrania, szkołę, zajęcia dodatkowe. Prawo nakłada na rodziców obowiązek troski o dziecko aż do momentu, gdy będzie mogło samodzielnie się utrzymać.
Jeśli ten obowiązek nie jest wypełniany, konsekwencje mogą być poważne: egzekucja komornicza, grzywna, a w skrajnych przypadkach nawet ograniczenia wolności. To pokazuje, że alimenty traktowane są przez prawo bardzo poważnie – ale nie zawsze chronią sprawiedliwość wobec osoby, która płaci…
Alimenty na cudze dziecko – trudna prawda
Jeżeli odkryjesz, że płaciłeś alimenty na dziecko, które nie jest twoim biologicznym potomkiem, prawo przewiduje pewne możliwości, ale w praktyce odzyskanie pieniędzy bywa trudne:
- Uchylenie obowiązku alimentacyjnego wstecz
Można wnioskować do sądu o cofnięcie obowiązku alimentacyjnego od momentu ustalenia, że nie jesteś ojcem biologicznym. W praktyce sądy często jednak kierują się dobrem dziecka, które potrzebuje bieżących środków do życia, nawet jeśli mają one być dostarczane przez mężczyznę nie będącego biologicznym ojcem.
- Zwrot już uiszczonych alimentów – nienależne świadczenie
Teoretycznie można domagać się zwrotu pieniędzy na zasadzie nienależnego świadczenia, ale w praktyce środki te zostały wydane na codzienne potrzeby dziecka, a zatem można podnieść argument, że Pozwany nie jest już wzbogacony.
- Zwrot od biologicznego ojca
W niektórych przypadkach możliwe jest dochodzenie zwrotu od biologicznego ojca, jeśli jego ojcostwo zostało ustalone po zaprzeczeniu ojcostwa.
Efekt: mimo że prawo przewiduje pewne możliwości działania, w praktyce sytuacja bywa patowa. Dobro dziecka stoi na pierwszym miejscu, a osoba, która niesłusznie poniosła koszty, nie zawsze może odzyskać swoje pieniądze.
