Zgodnie z art. 98 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: kro), rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską, a jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
Powyższe oznacza, że rodzice sprawując władzę rodzicielską nad dzieckiem, są jego opiekunami, przedstawicielami ustawowym i każdy z nich może reprezentować interesy dziecka zarówno wobec osób trzecich, jak i instytucji, organów państwowych i sądów. W ramach tych czynności mieści się przede wszystkim zarząd majątkiem dziecka, o którym mowa w art. 101 kro. Czynności prawne dokonane przez rodziców w granicach umocowania pociągają za sobą skutki bezpośrednio dla dziecka, czynności prawne dokonane zaś z przekroczeniem zakresu zwykłego zarządu są bezwzględnie nieważne i nie mogą być potwierdzone przez dziecko po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.
Pamiętać należy, iż reprezentacja dziecka przez rodziców może zostać wyłączona. Wyłączenie takie zostało przewidziane w art. 98 § 2 kro, zgodnie z którym żaden z rodziców nie może reprezentować dziecka:
1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską (czyli miedzy rodzeństwem), oraz
2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego go z rodziców środków utrzymania i wychowania.
Z powyższego wyliczenia wynika, ze reprezentacja dziecka przez rodziców wyłączona jest w sytuacjach, gdy może powstać konflikt interesów albo pomiędzy dziećmi reprezentowanymi przez rodziców albo pomiędzy rodzicem a reprezentowanym dzieckiem.
Jeśli żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską to zgodnie z art. 99 kro, reprezentuje je kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy (sąd rozpoznający sprawę jest obowiązany zwrócić się do sądu opiekuńczego o ustanowienie dla strony nie mającej zdolności procesowej kuratora). Regułą przy tym jest, że powinno się ustanowić tylu kuratorów, ile dzieci ma być reprezentowanych.
Zgodnie z w/w przepisem, kurator reprezentujący dziecko może dokonać wszelkich czynności łączących się ze sprawą, również w zakresie zaskarżenia jak i wykonania orzeczenia.
Podstawa prawna:
art. 98 i 99 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tj. Dz. U. z 2017 r., poz. 682 z późn. zm.)
Komentarz do art. 98 i 99 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pod red. J. Wiercińskiego, wyd.1.
