Osoby poszukujące pomocy prawnej często stają przed dylematem, do którego prawnika powinni się udać. Zazwyczaj dopiero wtedy dowiadują się, że istnieje wiele profesji prawniczych i nie każdy prawnik ma możliwość udzielenia im pomocy. Wykonywanie prawnej profesji wymaga ukończenia 5 letnich studiów prawniczych i co do zasady 3 letniej aplikacji więc każdy profesjonalny prawnik jest merytorycznie przygotowany, by udzielić porady przynajmniej w podstawowym zakresie. Jednakże poszczególne zawody prawnicze mają ustawowo wyszczególnione uprawnienia udzielania pomocy prawnej, które czasem się pokrywają między profesjami, a czasem są zarezerwowane dla tylko jednej z nich. Poniżej zamieszczam listę zawodów prawniczych ze wskazaniem zagadnień, w jakich ci prawnicy mogą udzielać pomocy.
Najbardziej prestiżową prawniczą profesją jest sędzia. Na sali sądowej wyróżnia go fioletowy żabot i łańcuch z orłem. Osoby szukające pomocy prawnej mają bardzo ograniczoną możliwość skorzystania z jego wiedzy i doświadczenia, gdyż nie świadczy on usług prawnych. Jedynie w trakcie postępowania sądowego osoba fizyczna nie reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika może liczyć na to, że sędzia udzieli mu w bardzo ograniczonym zakresie porady związanej z procedurą toczącego się postępowania.
Trochę szersze możliwości udzielenia pomocy prawnej ma prokurator. W postępowaniach sądowych reprezentuje on interes publiczny i w sytuacji gdy interes ten pokrywa się z interesem konkretnej osoby, osoba ta może uzyskać wsparcie od prokuratora. Przykładowo jest on oskarżycielem publicznym, nadzoruje i prowadzi postępowania karne. W związku z tym wsparcie prawne od prokuratora uzyskać może ofiara przestępstwa. Prokuratorzy w wyjątkowych przypadkach mogą również wnioskować o wszczęcie postępowania cywilnego, np. o zaprzeczenie ojcostwa, więc w takich kwestiach również można zgłosić się do prokuratora po pomoc. Prokurator na sali sądowej występuje w todze z czerwonym żabotem.
Kolejnym zawodem prawniczym, który w określonych warunkach może udzielić pomocy prawnej jest komornik. Jego praca polega na egzekucji wyroków sądowych, w szczególności ściągnięciu na rzecz wierzyciela należności od dłużnika. By mógł on rozpocząć czynności egzekucyjne musi mieć podstawę w postaci wyroku lub nakazu sądowego, tytułu wykonawczego lub egzekucyjnego. Pomoc prawną można uzyskać od komornika dopiero po prawomocnym zakończeniu postępowania sądowego i tylko w zakresie dotyczącym egzekwowanego wyroku.
W niektórych sprawach pomoc prawną oferuje notariusz. Jego rolą jest zabezpieczenie obrotu prawnego poprzez pilnowanie wiarygodności i zgodności z prawem sporządzanych dokumentów. Dokumenty, które dla swojej ważności muszą być sporządzone przez notariusza to m.in.: umowa przenosząca własność nieruchomości, umowa spółki prawa handlowego, intercyza, pełnomocnictwo do dokonania czynności prawnej, dla której wymagana jest forma aktu notarialnego. U notariusza można też sporządzić testament jak również akty poświadczenia dziedziczenia ustawowego oraz testamentowego.
Jeszcze szersze możliwości udzielenia pomocy prawnej ma adwokat. W sądzie adwokat występuje w todze z zielonym żabotem. Świadczy on pomoc prawną, która polega głównie na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy w sprawach karnych i karnoskarbowych. Udziela ona wsparcia na każdym etapie sprawy i we wszystkich dziedzinach prawa, o ile oczywiście jest w konkretnej sprawie merytorycznie przygotowany. Ograniczenia w uzyskiwaniu wsparcia od adwokata dotyczą formy współpracy, gdyż adwokaci nie mogą być przez klienta zatrudnieni na umowie o pracę, a w przypadku takiego zatrudnienia nie mogą wykonywać zawodu adwokata.
Najszersze możliwości pomocy prawnej oferuje radca prawny, gdyż nie dotyczy go ograniczenie co do formy współpracy. Radca prawny tak jak adwokat udziela porad i konsultacji prawnych, sporządza opinie prawne, opracowuje projekty aktów prawnych. Radca prawny występuje przed sądami i urzędami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy w sprawach karnych i karnoskarbowych. W porównaniu do adwokata występuje tylko ta różnica, że radca prawny może być zatrudniony u klienta na umowie o pracę, która zapewnia większą dostępność do zatrudnianego prawnika. W sądzie radcowie prawni występują w todze z niebieskim żabotem.
Z racji tego, że radcowie prawni mogą w najszerszym zakresie udzielać pomocy prawnej, zauważalne są w ostatnich latach dwie tendencje:
Znaczna liczba adwokatów zmienia zawód i wpisuje się na listę Radców Prawnych. Okoliczność ta nie ma wpływu na poziom usług i bezpieczeństwo prawne klientów.
Niebezpieczna jest tendencja podszywania się pod Radców Prawnych przez niewykwalifikowane osoby, często nie legitymujące się wykształceniem prawniczym. Prowadzą one biura porad pod szyldem “doradca prawny”, czym często wprowadzają klientów w błąd co do swoich kompetencji.
radca prawny Karol Olkuski
kancelaria@olkuski.legal
