Zabezpieczenie roszczenia w sprawie przeciwko Getin Noble Bank S.A. dopuszczalne, mimo wszczęcia przymusowego postępowania restrukturyzacyjnego !
W jednej z prowadzonych przez Kancelarię spraw Sąd Okręgowy w Warszawie, XXVIII Wydział Cywilny (SSR del. Robert Masznicz, XXVIII C 8040/22) w dniu 6 października 2022 r. udzielił zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego o ustalenie nieważności umowy kredytu indeksowanego w sprawie przeciwko Getin Noble Bank S.A., mimo wszczęcia przymusowej restrukturyzacji tegoż banku.
Przypomnieć należy, że decyzją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego ogłoszoną dnia 30 września 2022 r. wszczęto przymusową restrukturyzację Getin Noble Bank S.A.
Po ogłoszeniu przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku S.A. pojawiły się wątpliwości, czy wstrzymanie obowiązku spłaty rat kredytu w ramach zabezpieczenia roszczenia jest dopuszczalne z punktu widzenia regulacji ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (dalej „ustawa o BFG”). Teoretycznie wydawałoby się, że zapisy ustawy o BFG wykluczają taką możliwość, a nawet wskazują na konieczność umorzenia dotychczasowych postępowań.
W naszej ocenie możliwość udzielania zabezpieczeń roszczeń niepieniężnych o ustalenie nieważności umowy kredytu poprzez wstrzymanie obowiązku płatności rat kredytu na czas trwania procesu jest możliwe z dwóch niezależnych od siebie przyczyn:
Art. 135 ust. 1 ustawy o BFG wskazuje, iż: Postępowanie egzekucyjne lub zabezpieczające skierowane do majątku podmiotu w restrukturyzacji wszczęte przed wszczęciem przymusowej restrukturyzacji podlega umorzeniu. Nadto, wedle art. 135 ust. 4 ustawy o BFG: W czasie trwania przymusowej restrukturyzacji w stosunku do podmiotu w restrukturyzacji niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego i postępowania zabezpieczającego.
W pierwszej kolejności, należy zwrócić uwagę, że art. 135 ustawy o BFG dotyczy umorzenia postępowań, w których zabezpieczenie skierowane jest do majątku podmiotu w restrukturyzacji. Tymczasem, zabezpieczenie roszczenia niepieniężnego o ustalenie nieważności umowy kredytu poprzez wstrzymanie obowiązku płatności rat kredytu na czas trwania postępowania nie odnosi się stricte do majątku podmiotu w restrukturyzacji. Jest ono formą ochrony interesów majątkowych kredytobiorcy, reguluje prawa i obowiązki stron na czas trwania procesu oraz odnosi się do wierzytelności przyszłych, które jeszcze nie są wymagalne. Inaczej sytuacja przedstawiałaby się w sytuacji zabezpieczenia roszczenia pieniężnego w zakresie nadpłaty kredytu np. poprzez zajęcie wierzytelności na rachunku bankowym Getin Noble Bank S.A. W takim przypadku przepis art. 135 ustawy o BFG znalazłby zastosowanie i postępowanie zabezpieczające nie mogłoby zostać zainicjowane, a trwające powinno ulec umorzeniu.
Z drugiej jednak strony, art. 135 ustawy o BFG pozostaje w sprzeczności z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/EU oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (dalej: „Dyrektywa 2014/59/UE).
Przepisy Dyrektywy 2014/59/UE, tworzącej ramy prawne procesów, restrukturyzacyjnych, naprawczych i likwidacyjnych zostały nieprawidłowo zaimplementowane przez polskiego ustawodawcę do ustawy o BFG, a treść obu aktów prawnych się różni. Dyrektywa 2014/59/UE wskazuje jedynie na prawo do ograniczenia możliwości egzekucji zabezpieczeń, a nie na prawo do umarzania dotychczasowych postępowań bądź na całkowity zakaz wszczynania nowych postępowań o zabezpieczenie roszczeń.
Wedle art. 70 ust. 1 Dyrektywy 2014/59/UE: Państwa członkowskie zapewniają, by organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji posiadały uprawnienie do ograniczenia zabezpieczonym wierzycielom instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją możliwości egzekucji zabezpieczeń wierzytelności w odniesieniu do wszelkich aktywów tej instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją od chwili publikacji obwieszczenia o ograniczeniu zgodnie z art. 83 ust. 4 do północy w państwie członkowskim, w którym instytucja ta ma siedzibę, dnia roboczego następującego po tym opublikowaniu.
W świetle powyższego Dyrektywa 2014/59/UE nie przyznaje uprawnienia do zakazywania wszczynania postępowań w przedmiocie zabezpieczeń ani ich udzielania, a jedynie odnosi się do możliwości wykonania zabezpieczenia roszczenia w drodze egzekucji.
Przy tym należy zwrócić uwagę na zasadę pierwszeństwa prawa unijnego oraz nakaz odstąpienia od wykładni (stosowania) przepisu prawa krajowego sprzecznego z prawem Unii Europejskiej, mającym bezpośredni skutek oraz zastosowanie. Tym samym każdy sąd rozpoznający sprawę, powinien w taki sposób wykładać normy prawa krajowego by udzielić konsumentowi – wierzycielowi skutecznej ochrony wynikającej z przepisów Dyrektywy 2014/59/UE, oraz by udzielana mu ochrona nie była iluzoryczna, lecz doprowadziła do skutecznego zniechęcenia banków do dalszego stosowania postanowień niedozwolonych na przyszłość. Tym samym, konieczność zapewnienia funkcji i celów Dyrektywy 2014/59/UE wymaga zaniechania stosowania przepisów art. 135 ustawy o BFG.
Tym samym, za udzielaniem zabezpieczeń w sprawach p-ko Getin Noble Bank przemawiają dwa powyższe, niezależne od siebie, argumenty.
Wobec powyższego rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w przedmiocie zabezpieczenia roszczenia mimo wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego Getin Noble Bank S.A. należy uznać za prawidłowe.
Autor: Miłosz Filip, radca prawny.
