Lata pandemii i wojny pokazały, że uwarunkowania rynkowe potrafią się zmieniać bardzo niespodziewanie. Wszelkie wahania ekonomiczno-polityczno-gospodarcze są szczególnie odczuwane przez strony związane długoterminowymi umowami. Zawierając umowę, strony powinny przeanalizować, czy istnieje ryzyko zmiany bieżącego stanu gospodarczego, które doprowadzi do sytuacji, że wykonywanie umowy w jej dotychczasowej formie będzie dla którejś ze stron bardzo uciążliwe.
Z pomocą i odpowiedzią przychodzi mechanizm klauzuli hardship umożliwiający renegocjacje warunków umowy w sytuacji, kiedy dalsza realizacja zobowiązań kontraktowych w wyniku zaistnienia nieprzewidzianego zdarzenia staje się dla obu stron nadmiernie uciążliwa. Instytucja hardship została uregulowana jako jedna z Zasad UNIDROIT. Odwołuje się również do nadzwyczajnej zmiany stosunków umowy i stanowi ponadnarodową regulację zbliżoną do klauzuli rebus sic stantibus, a zatem można powiedzieć, że stanowi wyjątek od zasady pacta sunt servanda. Słowo Hardship jest tłumaczone jako niezgodność lub trudność, z zaznaczeniem, że chodzi tu o trudności w wykonaniu umowy. Z tego też względu zalecane jest stosowanie wskazanej klauzuli w umowach z uwagi na zmieniające się otoczenie rynkowe i sytuację gospodarczą. Zastosowanie klauzuli hardship w umowie ułatwi stronom renegocjacje kontraktu.
Przykładowe zastosowanie klauzuli hardship w umowie.
1. Każda ze stron jest zobowiązana do wzajemnej współpracy i wykonywania swoich obowiązków wynikających z umowy.
2. W przypadku wystąpienie nieprzewidzianych trudności, których pomimo dołożenia należytej staranności nie można było przewidzieć w momencie podpisania umowy, każda ze stron może wystąpić z roszczeniem renegocjacji umowy. Strona występująca z roszczeniem winna udowodnić niemożność przewidzenia tych trudności, pomimo dołożenia należytej staranności oraz niemożność uniknięcia lub przezwyciężenia ich, przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych zasobów i możliwości.
3. Jeżeli wystąpią trudności, o których mowa w ust. 2, strony są zobowiązane do rozpoczęcia niezwłocznych negocjacji w celu zmiany umowy.
4. W przypadku braku porozumienia stron na zmianę umowy, strona powołująca się na niniejszą klauzulę ma prawo do rozwiązania części lub całości umowy.
