Były małżonek samodzielnie wystąpi z pozwem o ustalenie nieważności umowy kredytu frankowego. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19.10.2023 r. (III CZP 12/23).
Dotychczas w sprawach frankowych występował problem czy mamy do czynienia z tzw. współuczestnictwem koniecznym (czy w procesie muszą występować wszyscy kredytobiorcy) . Część sadów przyjmowała, że jedynie jeden z kredytobiorców może wystąpić z pozwem o ustalenie nieważności umowy kredytu, natomiast druga część przyjmowała istnienie wspomnianego współuczestnictwa koniecznego co implikowało udziałem wszystkich kredytobiorców. Ten problem występował najczęściej w sytuacji, kiedy kredytobiorcy brali rozwód i ze względu na brak porozumienia, jeden z byłych małżonków odmawiał udziału w sprawie. Po rozwiązaniu małżeństwa kredytobiorców nie działający w sprawie kredytobiorca nie jest już najczęściej zainteresowany ani wynikiem postępowania, ani udziałem w sprawie, co w przypadku przyjęcia współuczestnictwa koniecznego prowadziłoby do pozbawienia aktywnego kredytobiorcy możliwości uzyskania ochrony na drodze sądowej, jak i ochrony na gruncie Dyrektywy 93/13.
Z pomocą przyszedł Sąd Najwyższy, który w dniu 19 października 2023 r. w sprawie III CZP 12/23 udzielił odpowiedzi na pytanie prawne zadane przez Sąd Apelacyjny w Katowicach. Treść pytania prawnego przedstawiała się następująco: "Czy w procesie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu konieczny jest po stronie powodowej udział wszystkich kredytobiorców?".
I tak, Sąd Najwyższy stanął na wysokości zadania i we wspomnianej uchwale przesądził, że: „W sprawie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu nie zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne wszystkich kredytobiorców.”
Wskazana uchwała Sądu Najwyższego daje zatem możliwość dochodzenia roszczeń przez każdego z kredytobiorców samodzielnie. Pogląd w tym przedmiocie pozostaje uzasadniony, jeżeli mieć na uwadze, że przyjęcie wniosku przeciwnego byłoby istotnym ograniczeniem prawa do sądu, szczególnie przy stosunkach wieloletnich bądź w przypadku sporów pomiędzy byłymi małżonkami. Skoro na nieważność czynności prawnej może się powołać każda osoba zainteresowana, to legitymowanym jest każdy zainteresowany w ustaleniu tej nieważności bez względu na to, czy zainteresowanymi w takim ustaleniu są w tym samym stopniu również inne osoby. Dodatkowo trzeba mieć na względzie, iż przyznanie prawa do samodzielnego wystąpienia z powództwem o ustalenie nieważności umowy kredytu zgodnie jest z funkcjami i celami Dyrektywy 93/13, która ma przede wszystkim za zadanie chronić konsumentów. Formułowanie nieuzasadnionych i zbędnych z perspektywy ochrony praw konsumenta wymagań co do współuczestnictwa może być kwestionowane jako nieproporcjonalne w kontekście prawa do skutecznego środka przewidzianego w art. 7 Dyrektywy 93/13 i art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
W świetle powyższego można stwierdzić, że Sąd Najwyższy słusznie przesądził, że udział wszystkich kredytobiorców w procesie o ustalenie nieważności umowy kredytu nie jest wymagany. Oznacza to, iż zajął on stanowisko prokonsumenckie, wpisujące się w linie orzeczniczą TSUE, które w mojej ocenie zasługuje na aprobatę.
Treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19.10.2023 r. (III CZP 12/23) jest dostępna pod adresem: https://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Najnowsze_orzeczeniaIOZ.aspx?ItemSID=1815-301f4741-66aa-4980-b9fa-873e90506a11&ListName=Zagadnienia_prawne
Autor: r.pr. Miłosz Filip
