Regulacje prawne dotyczące ochrony sygnalistów zobowiązują podmioty zatrudniające powyżej 50 osób oraz podmioty zobowiązane do przestrzegania rozwiązań AML do wdrożenia wewnętrznych procedur zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych.

Przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz.U. 2024 poz. 928), implementujące do polskiego prawa dyrektywę dotyczącą ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii wejdą w życie 25 września 2024 r.

Sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą.

Regulacje prawne dotyczące ochrony sygnalistów zobowiązują podmioty zatrudniające powyżej 50 osób (do liczby 50 osób wykonujących pracę zarobkową na rzecz podmiotu prawnego wlicza się pracowników w przeliczeniu na pełne etaty lub osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudniają do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia) oraz podmioty zobowiązane do przestrzegania rozwiązań AML do wdrożenia wewnętrznych procedur zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych.

Ochrona sygnalistów

Celem ustawy jest przede wszystkim zapewnienie ochrony osobom, które w dobrej wierze, w interesie pracodawcy lub publicznym, zgłaszają wykrycie wewnątrz organizacji działań nielegalnych lub nieetycznych.

Głównym obowiązkiem pracodawcy jest ustanowienie procedury zgłaszania naruszeń prawa oraz podejmowania działań następczych, np. w formie regulaminu.

Procedura ta musi określać:

1. Osobę/jednostkę upoważnioną do przyjmowania zgłoszenia.

2. Sposób dokonania zgłoszenia.

3. Osobę/jednostkę upoważnioną do podejmowania działań następczych.

4. Obowiązek potwierdzania przyjęcia zgłoszenia.

5. Obowiązek podjęcia działań następczych.

6. Termin i sposób przekazywania sygnaliście informacji zwrotnej.

7. System zachęt do korzystania z procedury zgłoszeń wewnętrznych, w przypadku, gdy naruszeniu prawa można skutecznie zaradzić w ramach struktury organizacyjnej danego podmiotu, a sygnalista uważa, że nie zachodzi ryzyko działań odwetowych.

8. Zrozumiałe i łatwo dostępne informacje na temat dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do Rzecznika Praw Obywatelskich lub organów publicznych oraz w stosownych przypadkach, do instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej.

Termin

Procedura zgłoszeń wewnętrznych powinna zostać wdrożona w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, czyli do 24 września 2024 r.

Zespół MKZPartnerzy wdrożył już kilkanaście takich procedur i jesteśmy w trakcie wdrażania kolejnych u naszych Klientów. Zachęcamy do skorzystania z wiedzy ekspertów.

Zgodnie z ustawą, niewdrożenie wymaganych procedur podlega karze grzywny, natomiast w przypadku działań uniemożliwiających dokonanie zgłoszenia w organizacji może podlegać w określonych przypadkach karze grzywny do 1 080 000 zł, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 3 lat.

Ustawa o ochronie sygnalistów ma na celu nie tylko dostosowanie polskiego prawa do wymogów unijnych, ale przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa osobom, które mają odwagę zgłaszać nieprawidłowości. To krok w kierunku większej transparentności i uczciwości w miejscu pracy. Ci, którzy podejmą działania represyjne wobec sygnalistów będą podlegać odpowiedzialności cywilnej oraz karnej. Odpowiedzialność karna będzie groziła m.in. również za uniemożliwianie lub utrudnianie  dokonania zgłoszenia, jeżeli zostaną wprowadzone działania odwetowe wobec sygnalisty bądź zostanie ujawniona tożsamość sygnalisty.

Autorka porady: Gabriela Gąsior, radca prawny w MKZPartnerzy

Ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz.U. 2024 poz. 928)