Ugoda alimentacyjna to dokument, który umożliwia polubowne ustalenie płatności alimentów przez Zobowiązanego (np. jednego z rodziców, u którego dziecko nie mieszka) na rzecz Uprawnionego (którym może być np. dziecko lub jeden z rodziców). Polubownie oznacza bez konieczności występowania do sądu z pozwem o alimenty.
1/Sporządzenie umowy o alimenty u notariusza jest możliwe jedynie, jeśli obie strony wyrażają taką wolę. W przeciwnym wypadku obowiązek alimentacyjny, w tym szczegóły dotyczące wysokości i sposobu dostarczania świadczenia są ustanawiane na drodze sądowej.
2/ Przedmiotem alimentów są środki utrzymania (ewentualnie wychowania) osoby uprawnionej. Wszelkie umowy alimentacyjne u notariusza dotyczą obowiązku w zakresie świadczeń finansowych. Nie dotyczą obowiązków związanych z wychowaniem dziecka (np. dbaniem o jego czystość, przygotowywaniem posiłków, czy opieką w chorobie).
3/ Zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania oraz (opcjonalnie, gdy istnieje taka potrzeba) wychowania. Obciąża on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo i polega na bieżącym dostarczaniu środków utrzymania osobie uprawnionej.
4/ Umowa między rodzicami o alimenty może zostać podpisana u notariusza. Jest to jedna z czynności notarialnych, w wyniku której alimenty są ustalane w kancelarii notarialnej. Wcześniej było to możliwe tylko na drodze sądowej. Obecnie notariusz może sporządzić umowę o określenie obowiązku alimentacyjnego, jednak wyłącznie przy zgodzie obojga rodziców na określoną wysokość opłat.
5/ Wątpliwości w tej kwestii wyjaśnia Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4.12.2013 roku (sygn. akt III CZP 85/13): „Stosunek alimentacyjny nie wyróżnia się niczym szczególnym na tle innych stosunków prawnych, które powstają z mocy samego prawa i mają pozaumowną podstawę”. W związku z tym, sąd dopuszcza nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu, kiedy dłużnik składa oświadczenie o poddaniu się egzekucji świadczeń alimentacyjnych.
6/Poza samą wysokością alimentów konieczne jest również wskazane terminu ich płatności. Ugoda w formie aktu notarialnego ma taką samą moc prawną, jak wyrok sądowy, tak samo staje się tytułem egzekucyjnym. Oznacza to, że jeżeli rodzic wskazany w umowie do alimentacji nie będzie płacił, będzie można wszcząć postępowanie egzekucyjne bez przeprowadzenia rozprawy sądowej. W związku z tym taki akt notarialny składany jest w sądzie rejonowym, wraz z wnioskiem o nadanie mu klauzuli wykonalności.