Pośrednicy z różnych branż często spotykają się z propozycją zawarcia umowy agencyjnej. Gdzie została uregulowana, na czym polega, jakie są prawa i obowiązki stron umowy? – to najczęstsze pytania dotyczące tego dokumentu. Dotyczą one w szczególności branży ubezpieczeniowej, gdzie dystrybucja produktów prowadzona jest m.in. przez agentów.

Umowa agencyjna jest zawierana przez profesjonalistów – oznacza to, że po obu jej stronach muszą występować przedsiębiorcy (np. jednoosobowe działalności gospodarcze, spółki). Na podstawie umowy agencyjnej agent podejmuje działalność w imieniu zleceniodawcy. Jest to także umowa wzajemna, gdzie obie strony mają określone prawa i obowiązki. I to właśnie odpowiednie uregulowanie tych praw i obowiązków jest kluczowe w umowie agencyjnej.

Umowa agencyjna, podobnie jak umowa zlecenie oraz o dzieło, podlega przepisom Kodeksu cywilnego (art. 758 – 7649 KC). Może być ona zawarta na czas oznaczony i nieoznaczony. Jest to umowa odpłatna – domyślnie agentowi należy się prowizja. Nie wyklucza to jednak umówienia się na wynagrodzenie ryczałtowe.

Umowa agencyjna oparta jest na zaufaniu, jakie powinno łączyć obie strony. Wskutek tego agent powinien działać osobiście, bez udziału osób trzecich (jest to jednak dopuszczalne). Ponadto, aby być odpowiednio umocowanym do dokonywania czynności prawnych w imieniu dającego zlecenie – agent powinien posiadać pełnomocnictwo.

Co ciekawe, umowa agencyjna może zostać zawarta także ustnie. Dla bezpieczeństwa stron i uniknięcia trudnych do rozstrzygnięcia sporów, warto jednak zawrzeć ją w formie pisemnej.

Umowa agencyjna – czym są świadczenia wyrównawcze?

Po rozwiązaniu umowy agencyjnej agent może żądać od dającego zlecenie świadczenia wyrównawczego, jeżeli w czasie trwania umowy agencyjnej pozyskał nowych klientów lub doprowadził do istotnego wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami, a dający zlecenie czerpie nadal znaczne korzyści z umów z tymi klientami. Jest to tzw. „świadczenie wyrównawcze”.

Dla skuteczności roszczenia o świadczenie wyrównawcze zakład ubezpieczeń musi czerpać nadal znaczne korzyści z umów z tymi klientami. Należy brać przy tym pod uwagę wszystkie okoliczności, a zwłaszcza to, że agent utracił prowizję od umów zawartych przez dającego zlecenie z klientami agenta. Ponadto za owym roszczeniem muszą przemawiać względy słuszności.

Zawierając umowę agencyjną można doprecyzować sposób wyliczenia świadczenia wyrównawczego, uwzględniając wysokość prowizji z ostatniego roku, wskaźnik migracji klientów oraz koszty ponoszone przez agenta. Górną granicą wysokości świadczenia wyrównawczego jest średnia wysokość wynagrodzenia agenta za jeden rok (domyślnie średnia liczona jest z ostatnich pięciu lat).

Umowa agencyjna – na jakie elementy zwrócić uwagę?

Podpisując umowę agencyjną z zakładem ubezpieczeń warto także zwrócić uwagę na następujące elementy:

1. Obowiązki informacyjne agenta, które zostały bardzo mocno rozbudowane w związku z unijnymi regulacjami dotyczącymi ubezpieczeń (zwłaszcza Insurance Distribution Directive – IDD).
2. Sposób przeprowadzenia analizy wymagań i potrzeb klienta – w przypadku multiagencji jest to szczególnie istotny problem, gdyż to ona powinna przeprowadzać ją samodzielnie.
3. Warunki zaangażowania OFWCA (osoby fizycznej wykonującej czynności agencyjne) oraz zasady ponoszenia odpowiedzialności za taki podmiot.
4. Sposób nadzoru zakładu ubezpieczeń nad działalnością agenta (w tym: obowiązki sprawozdawcze, warunki, termin oraz zasady prowadzenia działań kontrolnych).
5. Weksel wraz z treścią deklaracji wekslowej.
6. Uregulowania z zakresu ochrony danych osobowych (RODO).
7. Kary umowne i zasady ich nakładania.
8. Zakaz konkurencji, gdzie konieczne jest dokładne zdefiniowanie zakresu zakazu (KC nie zawiera definicji „działalności konkurencyjnej”). Należy w tym zakresie uregulować okres obowiązywania zakazu, terytorialny zakres klientów nim objęty oraz rodzaje umów zakazanych na mocy tego postanowienia.
9. Kategorie naruszeń powodujących utratę prawa do prowizji.
10. Zasady zwrotu dokumentów.

Wskazane postanowienia umowne to przykłady najważniejszych kwestii na jakie należy zwrócić uwagę zawierając umowę agencyjną. Bardzo ważnym jest również sposób redakcji umowy agencyjnej – powinna ona być łatwa i zrozumiała w odbiorze. Każde zdanie, które jest niejasne, może być różnorako rozumiane lub jest niedookreślone powinno zwrócić naszą uwagę. Dzięki temu możliwa będzie dobra, długotrwała współpraca, oparta o jasne zasady.