Współczesne społeczeństwo przywiązuje coraz większą wagę do dobrostanu zwierząt, traktując je już nie tylko jako istoty żywe, ale często jako pełnoprawnych członków swojej rodziny. Wraz z rosnącą świadomością właścicieli zwierząt oraz dynamicznym rozwojem usług weterynaryjnych w Polsce i na świecie, pojawia się również potrzeba zapewnienia należytej ochrony prawnej w sytuacjach, gdy w wyniku błędów w procesie diagnostyki lub w procesie terapeutycznym pupila (procesie leczenia) dochodzi do pogorszenia stanu zdrowia lub śmierci zwierzęcia.
W przeciwieństwie do błędów medycznych dotyczących ludzi, kwestia odpowiedzialności cywilnej lekarzy weterynarii przez długi czas pozostawała poza głównym nurtem zainteresowania doktryny i orzecznictwa. Obecnie jednak coraz częściej podejmowane są próby ugruntowania zasad odpowiedzialności odszkodowawczej za błędy popełnione w trakcie świadczenia usług weterynaryjnych.
Błąd lekarza weterynarii – podstawa prawna
Co do zasady, lekarz weterynarii oraz personel zatrudniony w klinice weterynaryjnej będzie ponosił odpowiedzialność deliktową za popełnione w toku procesu diagnostycznego i terapeutycznego błędy. Podstawą prawną dla dochodzenia roszczeń będzie art. 415 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”. Przesłankami odpowiedzialności deliktowej są: czyn niedozwolony – bezprawny i jednocześnie zawiniony, szkoda oraz związek przyczynowy pomiędzy czynem niedozwolonym a szkodą (L. Jantowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2025, art. 415). Zachowanie sprawcze może obejmować zarówno działanie i zaniechanie, a bezprawność rozumieć należy jako zachowanie nie tylko sprzeczne z konkretnym przepisem prawa (np. regulacjami dot. lekarzy weterynarii), ale też z normami etycznymi (w tym kodeksem etyki lekarza weterynarii).
Czyn sprawcy szkody musi być zawiniony, przy czym nie zawsze wina ta musi mieć postać zachowania nakierowanego na wywołanie szkody (zamiar bezpośredni lub ewentualny). Wina może polegać także na niedbalstwie, czy niezachowaniu odpowiedniej ostrożności.
Rodzaje błędów popełnianych przez lekarzy weterynarii
Błędy weterynaryjne, podobnie jak błędy medyczne dot. procesu udzielania świadczeń zdrowotnych ludziom mogą obejmować błędy diagnostyczne, a więc takie dotyczące procesu rozpoznania właściwej jednostki chorobowej i doboru właściwego procesu leczenia. Błąd diagnostyczny obejmuje co do zasady proces badania i oględzin chorego zwierzęcia i postawionych w ich wyniku hipotez oraz zleconych badań. Błędna diagnostyka może prowadzić do powstania błędów terapeutycznych, chociaż te mogą też wystąpić samoistnie. Są to błędy związane z prowadzeniem samego leczenia zwierzęcia (zabiegami).
Nie każdy błąd weterynaryjny będzie miał jednak podłoże jatrogenne, a więc związane z działalnością samego personelu medycznego. Część błędów może wynikać z niewłaściwym działaniem sprzętu i narzędzi, bądź nawet wynikać z nieprawidłowej organizacji pracy kliniki (brak dyżurów, brak zastępstw, brak nadzoru nad zwierzętami pozostawionymi na noc w klinice, zagubienie próbek).
Jak dochodzić roszczeń za błąd lekarza weterynarii?
Aby skutecznie dochodzić roszczeń związanych z błędem weterynaryjnym konieczne jest określenie z jakiego rodzaju błędem mamy do czynienia, co pozwoli na ustalenie potencjalnych osób odpowiedzialnych za naprawienie powstałej stąd szkody oraz do zadośćuczynienia krzywdzie związanej ze zdarzeniem. Konieczne będzie także precyzyjne określenie związku pomiędzy określonymi błędami osoby, zespołu osób, czy kierownictwa placówki, a powstałą szkodą, ponieważ wiele różnych podmiotów może w innym stopniu odpowiadać za błąd.
Roszczenie odszkodowawcze może obejmować zwrot kosztów leczenia i rehabilitacji zwierzęcia, czy dochodzenie utraconych korzyści (np. w przypadku zwierząt gospodarskich, czy wystawowych). Obok odszkodowania możliwe jest dochodzenia zadośćuczynienia za krzywdę, a więc stosownej rekompensaty za niematerialną szkodę powstałą wskutek błędu (np. żal po utraconym pupilu).
Podstawowym krokiem powinno być uzyskanie kopii dokumentacji medycznej z procesu leczenia pupila. W przypadku ustalenia (np. w wyniku analizy dokumentacji przez biegłego), że mamy do czynienia z błędem, za który należne jest odszkodowanie i zadośćuczynienie powinniśmy wezwać klinikę do zapłaty lub udziału w mediacji. W razie braku stosownej reakcji, należy rozważyć wystąpienie z powództwem do sądu.
Dodatkowo, obok całego procesu możliwe jest wystąpienie z wnioskiem o wszczęcie postępowania wyjaśniającego przed Rzecznikiem Dyscyplinarnym właściwej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej. Ustalenia Rzecznika mogą pomóc w ustaleniu podstaw odpowiedzialności kliniki i jej personelu w postępowaniu sądowym.
Z uwagi na wysoki poziom skomplikowania spraw związanym z błędami weterynaryjnymi oraz dużym ciężarem emocjonalnym związanym z prowadzeniem takich postępowań, warto już od początku skorzystać z pomocy kwalifikowanego pełnomocnika procesowego w osobie radcy prawnego, który będzie w stanie prawidłowo ocenić wstępny zakres potencjalnego roszczenia oraz najkorzystniejszy dla klienta sposób jego dochodzenia.
