Zasada proporcjonalności stanowi fundament prawa zarówno w kontekście ogólnym, jak i w sferze regulacji cyfrowych. W szczególności ma istotne znaczenie w przypadku decyzji platform internetowych dotyczących wyłączenia kont użytkowników. Wyłączenie konta na Facebooku lub Instagramie może nie tylko ograniczać możliwość publikowania treści, ale również wpływać na kontakty zawodowe i działalność biznesową użytkownika.
Zasada proporcjonalności – znaczenie w prawie
Proporcjonalność oznacza konieczność dostosowania sankcji do wagi naruszenia. Środek zastosowany wobec użytkownika powinien odpowiadać charakterowi przewinienia i jego konsekwencjom. W kontekście regulacji cyfrowych zasada ta wymaga, aby platformy stosowały środki stopniowane – począwszy od ostrzeżeń i ograniczeń czasowych, a kończąc na trwałym wyłączeniu konta w przypadkach powtarzających się lub szczególnie poważnych naruszeń.
Regulacje unijne – DSA
Unijne Rozporządzenie o usługach cyfrowych (Digital Services Act, DSA) wyraźnie przewiduje obowiązek stosowania zasady proporcjonalności. Artykuł 14 ust. 4 stanowi:
„Dostawcy usług pośrednich, stosując i egzekwując ograniczenia, o których mowa w ust. 1, działają z należytą starannością, w sposób obiektywny i proporcjonalny oraz z należytym uwzględnieniem praw i prawnie uzasadnionych interesów wszystkich zaangażowanych stron, w tym zapisanych w Karcie praw podstawowych odbiorców usługi, takich jak wolność wypowiedzi, wolność i pluralizm mediów i inne prawa podstawowe i wolności.”
Przekładając tę normę na praktykę, platformy powinny stosować środki proporcjonalne do charakteru naruszenia, a decyzje o trwałym wyłączeniu konta – traktować jako ostateczność.
Interpretacja Standardów społeczności Meta
W Standardach społeczności Meta odnosi się do zasady proporcjonalności w kontekście integralności kont. W sekcji „Account Integrity” wskazano:
„Z racji tego, że usunięcie konta to poważne działanie, w miarę możliwości staramy się dawać naszej społeczności okazję do nauczenia się naszych zasad i przestrzegania Standardów społeczności. Na przykład za każdym razem, gdy usuwamy treści, wysyłane jest powiadomienie, a w większości przypadków przekazujemy użytkownikom również informacje o charakterze naruszenia i wszelkich zastosowanych ograniczeniach. Nasze działania dotyczące egzekwowania zasad zostały opracowane tak, aby były proporcjonalne do wagi naruszenia, historii naruszeń na koncie oraz ryzyka lub szkody wyrządzonej społeczności. Uporczywe naruszenia mimo ciągłych ostrzeżeń i ograniczeń lub naruszenia stwarzające poważne ryzyko dla bezpieczeństwa skutkują zablokowaniem konta.”
Deklaracja ta wskazuje, że Meta przewiduje stopniowanie środków – od ostrzeżeń po trwałe blokady konta – jednak w praktyce często obserwuje się przypadki zastosowania sankcji nadmiernych w stosunku do wagi naruszenia.
Trwałe wyłączenie konta a zasada proporcjonalności
Trwałe wyłączenie konta i brak możliwości ponownego założenia profilu (tzw. cyfrowe „dożywocie”) powinno być stosowane wyłącznie w przypadkach powtarzających się lub szczególnie poważnych naruszeń. Analogicznie do prawa karnego, gdzie najwyższa kara – dożywotnie pozbawienie wolności – stosowana jest jedynie wobec najcięższych przestępstw, w ekosystemie Mety decyzja o trwałym zablokowaniu konta powinna pozostawać środkiem ostatecznym.
Zasada proporcjonalności wymaga, aby w pierwszej kolejności stosowane były łagodniejsze sankcje: ostrzeżenia, ograniczenia czasowe, czasowe zawieszenie konta. Trwałe usunięcie konta powinno nastąpić jedynie w sytuacjach, gdy wcześniejsze środki nie przyniosły skutku lub naruszenie jest wyjątkowo poważne.
Odwołanie od decyzji Facebooka i Instagrama
Użytkownik, którego konto zostało zablokowane, ma prawo odwołać się od decyzji Mety w ramach procedur dostępnych na platformie. Ponadto, w świetle DSA, możliwe jest kierowanie spraw do niezależnych organów rozstrzygania sporów.
Warto podkreślić, że nawet jeśli decyzja Mety była uzasadniona formalnie, można podnieść zarzut nieproporcjonalności zastosowanej sankcji. Ocena adekwatności środka pozwala na skuteczne kwestionowanie decyzji i potencjalne odzyskanie konta.
Podsumowanie
Zasada proporcjonalności wymaga, aby sankcje nakładane przez platformy cyfrowe były adekwatne do charakteru i wagi naruszenia. Trwałe wyłączenie konta powinno stanowić środek ostateczny, a nie rutynowy. W przypadku wątpliwości co do proporcjonalności decyzji użytkownik ma prawo odwołać się w ramach procedur platformy lub na drodze prawnej.
Więcej praktycznych informacji na temat proporcjonalności w decyzjach Mety oraz wskazówek dotyczących odzyskania konta znajdą Państwo na moim blogu: https://twojeprawawinternecie.pl/
