System dozoru elektronicznego, popularnie nazywany „aresztem domowy” lub „bransoletką”, uregulowany jest w ustawie Kodeks Karny Wykonawczy i jest jednym z systemów wykonywania krótkoterminowej kary pozbawienia wolności. Polega na kontrolowaniu zachowania skazanego przebywającego poza zakładem karnym przy użyciu elektronicznej aparatury monitorującej. Ten szczególny sposób odbywania kary pozbawienia wolności cieszy się dużym zainteresowaniem wśród osób skazanych.
W systemie dozoru elektronicznego można kontrolować:
1) przebywanie przez skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez sąd albo komisję penitencjarną miejscu (dozór stacjonarny);
2) bieżące miejsce pobytu skazanego, niezależnie od tego, gdzie skazany przebywa (dozór mobilny);
3) zachowywanie przez skazanego określonej minimalnej odległości od osoby wskazanej przez sąd (dozór zbliżeniowy).
O udzieleniu zgody na odbywanie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie elektronicznego dozoru, poza sądem penitencjarnym decyduje również komisja penitencjarna w zakładzie karnym, w którym skazany przebywa. Warto podkreślić, iż z tej formy odbywania kary skorzystać mogą jedynie osoby skazane prawomocnym wyrokiem sądu. Takiej możliwości nie mają więc osoby tymczasowo aresztowane oraz osoby wobec, których stosuje się inne środki zapobiegawcze jeszcze podczas trwania postępowania karnego.
Skazany musi spełniać wszystkie poniższe przesłanki łącznie, aby sąd penitencjarny bądź właściwa komisja mogła mu udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego:
- wobec skazanego została orzeczona kara pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym jednego roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego została orzeczona kara pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, (jednocześnie nie może być to skazanie w warunkach recydywy opisanej w art. 64 § 2 kodeksu karnego);
- odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary;
- skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
- osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego pisemną zgodę;
- odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne (obejmujące w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi).
Skazanemu, który nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym.
Skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
Skazany, wobec którego wykonywany jest dozór elektroniczny, ma obowiązek przede wszystkim: nieprzerwanie nosić nadajnik; dbać o powierzone mu środki techniczne, w tym zwłaszcza chronić je przed utratą lub zniszczeniem, oraz zapewniać ich stałe zasilanie energią elektryczną; udostępniać podmiotowi dozorującemu powierzone środki techniczne do kontroli lub naprawy; udzielać wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary i wykonywania nałożonych obowiązków oraz stawiać się na wezwania sędziego i kuratora. Skazany, wobec którego wykonywany jest dozór stacjonarny, ma ponadto obowiązek między innymi pozostawać we wskazanym przez sąd albo komisję penitencjarną miejscu w wyznaczonym czasie oraz umożliwiać sądowemu kuratorowi zawodowemu wejście do mieszkania lub na nieruchomość, gdzie zainstalowano rejestrator.
Co również istotne, wniosek o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego powinien zawierać odpowiednie uzasadnienie. W związku z tym, warto skorzystać z pomocy prawnika, który pomoże w jego prawidłowym sporządzeniu. Pomoc profesjonalisty, który do konkretnego przypadku dobierze odpowiednią argumentację znacznie zwiększa szansę na skuteczność wniosku.
