Każdemu zdarzają się omyłki. W przypadku zlecania przelewów w bankowej aplikacji lub systemie internetowym nietrudno o wskazanie nieprawidłowego lub nieaktualnego numeru rachunku odbiorcy. Dla klienta jest to sytuacja problematyczna, zwłaszcza jeżeli błędny przelew dotyczył znacznej kwoty pieniędzy. Na szczęście ustawodawca przewidział ścieżkę działania dla klienta oraz banków (banku nadawcy i odbiorcy), która ułatwia odzyskanie pieniędzy.

Czym jest błędny przelew?

Zlecenie płatnicze może zostać błędnie zlecone (tj. Ty jako klient podajesz niewłaściwe dane) lub błędnie wykonane (tj. dostawca – najczęściej bank – zrealizował je niezgodnie z podanymi przez Ciebie informacjami). Jeżeli błąd leży po stronie banku, powinieneś złożyć reklamację w związku z nieprawidłowo wykonanym zleceniem płatniczym, a bank powinien naprawić błąd i ewentualne dalsze wykazane szkody.

Natomiast w tym artykule omawiam sytuację, w której to Ty jako klient podałeś niewłaściwe informacje w treści zlecenia. Najważniejszą informacją, jaką podajesz bankowi, jest numer rachunku odbiorcy. Banki już od kilkunastu lat nie mają obowiązku sprawdzania, czy numer rachunku wskazany przez klienta jako numer odbiorcy rzeczywiście należy do tego odbiorcy. Jeżeli więc chcesz wysłać pieniądze na rzecz Joanny Nowak i wskażesz ją z imienia i nazwiska w zleceniu płatniczym (w odpowiednim polu w systemie bankowości internetowej lub mobilnej, ewentualnie na formularzu w placówce banku), ale podasz numer rachunku należącego do Marka Kowalskiego, to bank nie ponosi odpowiedzialności za to, że pieniądze trafiły do Marka, a nie do Joanny. Bank z własnej inicjatywy nie będzie też wykonywał czynności, aby te pieniądze wróciły do Ciebie albo trafiły na rachunek należący do Joanny. Opisana sytuacja w niniejszym artykule to tytułowy błędny przelew.

Obowiązki banku, który zrealizował błędny przelew

Bank nie ponosi odpowiedzialności za błędny przelew. Jednak obowiązujące przepisy ustawy o usługach płatniczych narzucają na bank obowiązek podjęcia określonych działań w celu pomocy klientowi, który zlecił błędny przelew.

Jeśli bank nadawcy przelewu prowadzi jednocześnie rachunek faktycznego odbiorcy przelewu, w ciągu trzech dni od otrzymania od nadawcy informacji o błędnym przelewie musi skontaktować się z tym odbiorcą. We wskazanym wyżej przykładzie Marek Kowalski powinien otrzymać od banku pismo z informacją, że pieniądze, które wpłynęły na rachunek Marka, były przedmiotem błędnego przelewu i że Marek Kowalski może je bez żadnych opłat zwrócić na rachunek zwrotu (tj. rachunek techniczny prowadzony przez bank; bank nie może przekazać Markowi numeru rachunku nadawcy ze względu na tajemnicę bankową). Marek powinien dowiedzieć się też od banku, że jeżeli nie dokona tego zwrotu w określonym terminie, to bank będzie miał obowiązek przekazania danych osobowych Marka do nadawcy przelewu. Po otrzymaniu zwrotu na rachunek techniczny bank przekazuje nadawcy kwotę zwrotu.

Obowiązki banku prowadzącego rachunek, na który wpłynął błędny przelew

Jeżeli natomiast rachunek Marka jest prowadzony przez inny bank, to bank nadawcy informuje bank Marka o tym, że miał miejsce błędny przelew. Natomiast to bank Marka przesyła mu jako swojemu klientowi pisemną informację o tym, że na jego rachunek wpłynęła kwota pieniędzy tytułem błędnego przelewu, że może tę kwotę bezpłatnie zwrócić, a w razie braku zwrotu – że jego dane zostaną udostępnione nadawcy przelewu.

Brak zwrotu ze strony faktycznego odbiorcy – co dalej?

Jeżeli Marek zdecyduje się na dokonanie zwrotu kwoty, która pojawiła się na jego rachunku bankowym, może to zrobić zgodnie z otrzymanymi od swojego banku informacjami.

Zdarza się jednak, że osoby, które otrzymują pieniądze w wyniku błędnych przelewów, udają, że nic się nie dzieje, a nawet jak najszybciej wypłacają te pieniądze. Dlatego właśnie przepisy prawa przewidują, że jeśli przez miesiąc od dokonania zgłoszenia nie otrzymasz zwrotu kwoty przelewu, to bank przekazuje Ci dane osoby, do której trafiły pieniądze. Dzięki temu możesz dochodzić od tej osoby zwrotu pieniędzy na drodze cywilnoprawnej.

Jak określić roszczenia z tytułu błędnego przelewu

Błędny przelew polega na tym, że zlecasz przekazanie kwoty pieniędzy na rachunek inny, niż prawidłowy (najczęściej należący do innej osoby, niż Tobie się wydaje). Z zasady nie ma podstawy prawnej do przekazania tych pieniędzy. Trafiają one na rachunek faktycznego odbiorcy w wyniku błędu. Możesz więc dochodzić od faktycznego odbiorcy zwrotu tej kwoty z tytułu nienależnego świadczenia. Nie byłeś przecież w ogóle zobowiązany do zapłacenia na rzecz tej osoby jakiejkolwiek kwoty.

Problem z odzyskaniem środków ?

Moi klienci, którzy mieli nieprzyjemność zlecić błędny przelew, skarżą się na problemy dwojakiego rodzaju. Pierwszym jest odmowa pomocy ze strony banku. Zdarza się, że bank twierdzi, że nie ma podstaw do podjęcia działań zgodnie z wyżej opisanym schematem. Problemy pojawiają się też w przypadku przelewów walutowych, kiedy to banki zwracają niższą kwotę przelewów, zasłaniając się kosztem podwójnego przewalutowania.

Drugim problemem jest odzyskanie środków od faktycznego odbiorcy. Mimo prób kontaktu ze strony nadawcy przelewu zdarza się, że faktyczny odbiorca nie dokonuje zwrotu, licząc najczęściej na to, że nadawca przestanie dochodzić swoich roszczeń. Takie nastawienie najczęściej ulega zmianie po otrzymaniu wezwania do zapłaty z kancelarii prawnej lub w wyniku postępowania sądowego.