Prosta spółka akcyjna – atrakcyjne rozwiązanie dla start-up

Prosta spółka akcyjna (PSA) to stosunkowo nowa forma spółki kapitałowej w polskim systemie prawnym, funkcjonuje od 1 lipca 2021 r. Po ponad 2 latach zarejestrowano niemal 2000 podmiotów w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, co świadczy o jej wysokiej popularności z uwagi na fakt, że daje akcjonariuszom wiele atrakcyjnych rozwiązań. Poniżej wskazano najistotniejsze z nich.

PSA jest tania w założeniu – przede wszystkim w odróżnieniu od spółki akcyjnej (dla której wymagana jest notarialna forma statutu spółki oraz rejestracja za pomocą Portalu Rejestrów Sądowych) PSA można założyć w trybie s24, co znacznie obniża koszt rejestracji spółki w rejestrze przedsiębiorców oraz istotnie skraca czas oczekiwania na wpis.

Minimalna wysokość kapitału akcyjnego wynosi 1 zł, zatem można stwierdzić, iż formalnie PSA nie potrzebuje kapitału na start, wysokość minimalnego kapitału zakładowego dla spółki akcyjnej dotąd stanowiła istotną barierę dla wyboru tej formy prawnej przez start-upy, a wybierana z tego powodu spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z uwagi na swoją konstrukcję wprowadzała wiele barier – szczególnie w zakresie elastyczności w pozyskiwaniu kapitału.

PSA jest tania w prowadzeniu działalności operacyjnej – nie ma kapitału zakładowego, akcje są beznominałowe, wymagany jest kapitał akcyjny o minimalnej wartości 1 zł, który de facto pokazuje wysokość wkładów wnoszonych na akcje. Akcjonariusze mają trzy lata na wniesienie do spółki wszelkich wkładów niepieniężnych (np. pracy, usług czy know-how). W odróżnieniu od spółki akcyjnej czy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością PSA daje akcjonariuszom możliwość wniesienia do spółki pracy i świadczenia usług bez skomplikowanych i kosztownych wycen na etapie rozpoczynania działalności. Jest to rozwiązanie kluczowe dla founderów startup’u, istotnie wzmacnia pozycję foundera w spółce, co na gruncie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej wymagało zawarcia szczegółowych postanowień w umowie spółki oraz w umowie inwestycyjnej łączącej wspólników. Koszty prowadzenia działalności operacyjnej w tej formie w porównaniu do spółki akcyjnej obniża brak obligatoryjnego wymogu powoływania Rady Nadzorczej oraz obowiązku badania sprawozdań finansowych przez biegłego rewidenta.

Niemniej jednak PSA prowadzi pełną rachunkowość, rejestr akcjonariuszy oraz stronę internetową celem min. kontaktu z akcjonariuszami, co stanowi dodatkowy koszt stały w porównaniu ze spółką ograniczoną odpowiedzialnością najczęściej wybieraną przez start-upy.

PSA posiada elastyczny model statutu.

W przypadku rejestracji PSA w trybie S24 – system sam generuje wzór statutu zawierający podstawowe konstrukcje, zatem nie wymaga to ponoszenia dodatkowych kosztów przez założycieli. Natomiast przy rejestracji PSA w trybie tradycyjnym akcjonariusze mają sporą dowolność w kształtowaniu treści statutu, ustawodawca nie przewidział ograniczenia w zakresie uprzywilejowania akcji. Jedną z podstawowych zalet PSA jest ochrona founderów przed rozwodnieniem (dostępna także przy rejestracji spółki w trybie S24). Zgodnie z brzmieniem art. 300(26) k.s.h. z akcjami uprzywilejowanymi (założycielskimi) może być związane szczególne uprawnienie polegające na tym, że każda kolejna emisja nowych akcji nie może naruszać określonego minimalnego stosunku liczby głosów przypadających na te akcje uprzywilejowane do ogólnej liczby głosów przypadających na wszystkie akcje spółki. W przypadku emisji nowych akcji, która mogłaby naruszyć ten stosunek, liczba głosów z akcji założycielskich ulega odpowiedniemu zwiększeniu.

PSA wprowadza elastyczny model funkcjonowania spółki, obrotu akcjami i pozyskiwania nowych inwestorów.

PSA dopuszcza wypłatę środków z kapitału akcyjnego oraz podwyższenie kapitału akcyjnego bez zmiany umowy spółki, co stanowi rewolucyjne rozwiązanie, znacznie usprawniające procedurę pozyskania nowych inwestorów (w tym zagranicznych), skracając ten proces, zmniejszając koszty oraz czas oczekiwania na kapitał.

Obrót akcjami jest wysoce niesformalizowany, w praktyce można objąć lub sprzedać akcje e-mailem, nie ma wymogu dochowania szczególnej formy, co znacznie ułatwia realizację kolejnych rund inwestycyjnych, szczególnie tych realizowanych z udziałem inwestorów zagranicznych.

PSA zakłada szerokie wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej w procesach decyzyjnych działania organów spółki, odbywania zdalnie walnego zgromadzenia akcjonariuszy.

Dla PSA wprowadzono jako alternatywny tzw. monistycznego modelu zarządzania i nadzoru polegający na tym, iż w jednym organie (rada dyrektorów skupione są kompetencje zarządcze i nadzorcze z podziałem na poszczególne funkcje. System ten, dotąd w prawie polskim wprowadzony poprzez konstrukcję spółki europejskiej i faktycznie nie cieszący się popularnością może stać się popularny z uwagi na fakt, iż dla dominującej części inwestorów zagranicznych jest on znany i bardziej transparentny, niż popularny w Polsce system dualistyczny.

PSA posiada uproszczone zasady likwidacji.

PSA wprowadza możliwość wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców bez przeprowadzania likwidacji, w drodze przejęcia jej majątku wraz z obowiązkiem spłaty wierzycieli spółki przez jednego akcjonariusza.

Dokonując wyboru formy prawnej dla statup founderzy powinni dokonać wszechstronnej analizy wybieranej formy prowadzenia działalności, bowiem część wyżej wskazanych jako zalety aspektów może nie pasować z różnych względów, albo może stanowić niekorzystne rozwiązanie dla spółki. Jako wady dotąd utrwalona praktyka wskazuje na:

• brak utrwalonej praktyki oraz orzecznictwa, co może powodować wątpliwości praktyczne związane z jej funkcjonowaniem;
• konieczność prowadzenia rejestru akcjonariuszy oraz strony internetowej dla spółki;
• konieczność prowadzenia pełnej księgowości;
• brak możliwości wprowadzenia akcji PSA do obrotu zorganizowanego;
• aspekty podatkowe oraz konieczność tworzenia z jej zysków rezerwy na pokrycie strat.

Każdy przypadek należy zatem oceniać indywidualnie.