Przełomowe stanowisko SN co do braku podstaw przyjmowania do rozpoznania skarg kasacyjnych banków w sprawach frankowych !

W sprawach dotyczących kredytów indeksowanych i denominowanych w CHF banki niejednokrotnie wnoszą skargi kasacyjne, upatrując w nich ostatniej możliwości na podważenie stanowiska kredytobiorców. Niemniej, w większości skargi kasacyjne banków w sprawach frankowych nie są przyjmowane do rozpoznania ze względu na brak ku temu uzasadnionych podstaw, na co dobitnie wskazał Sąd Najwyższy w niedawnym postanowieniu z dnia 8 lipca 2022 r. (sygn. akt I CSK 2912/22).

 Z lektury uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2022 r. wyprowadzić można wniosek, iż nie zachodzi potrzeba przyjęcia skargi kasacyjnej banku do rozpoznania, gdy zasadniczą przyczyną ustalenia stwierdzenia nieważności umowy był fakt przyjęcia, że klauzule umożliwiające stosowanie do przeliczeń kurs kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego, ustalone według tablicy kursowej banku, kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Wedle Sadu Najwyższego nie zachodzi potrzeba głębszego wyjaśnienia podniesionych przez bank kwestii prawnych, bowiem zostały one w sposób dostateczny wyjaśnione w orzecznictwie, w szczególności, iż:

• postanowienia umowy (regulaminu), określające zarówno zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, jak i spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych. Takie klauzule mają charakter abuzywny, bowiem kształtują prawa  ‎i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
• jeżeli eliminacja niedozwolonego postanowienia umownego doprowadzi do takiej deformacji regulacji umownej, że na podstawie pozostałej jej treści nie da się odtworzyć treści praw i obowiązków stron, to nie można przyjąć, iż strony pozostają związane pozostałą częścią umowy – a zatem, że zasadne jest ustalenie nieważności umowy kredytu,
• TSUE wykluczył, aby sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w umowach. Wbrew zatem twierdzeniom banku, nie byłoby uprawnione zastąpienie przez Sąd postanowień niedozwolonymi innymi, polegającymi np. na odwołaniu ‎się do kursu walut stosowanego przez NBP. Rozwiązanie takie stałoby w sprzeczności z celami prewencyjnymi dyrektywy 93/13,
• W świetle orzecznictwa TSUE, w razie stwierdzenia abuzywności klauzuli ryzyka walutowego utrzymanie umowy „nie wydaje się możliwe z prawnego punktu widzenia”, co dotyczy także klauzul przeliczeniowych przewidujących spread walutowy.
• decydujące znaczenie ma nie to, w jaki sposób przedsiębiorca stosuje postanowienie i dla kogo jest to korzystne, lecz to, w jaki sposób postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta.

W praktyce powyższe orzeczenie pokazuje, iż w przyszłości Sąd Najwyższy może w istocie a limine odmawiać przyjmowania kolejnych skarg kasacyjnych banków w sprawach frankowych, w których stwierdzono nieważność umowy kredytu ze względu na wadliwe kształtowanie tabel kursowych, co ma miejsce niemal we wszystkich sprawach frankowych. Wskazane orzeczenie daje przy tym nadzieję, iż w przyszłości banki zrewidują swoją aktualną taktykę procesową zaskarżania wszystkich możliwych orzeczeń i będą podchodziły rozważniej do składania ewentualnych skarg kasacyjnych.

Autor: r.pr. Miłosz Filip