Złożenie pozwu daje olbrzymie szanse na rozwiązanie problemów  związanych z kredytem frankowym. Niestety postępowanie sądowe może trwać wiele miesięcy, a nawet lat. Do czasu wyroku kredytobiorca będzie musiał się mierzyć z problemami związanymi z trudnością w spłacie kredytu, postępowaniem windykacyjnym banku czy wreszcie wypowiedzeniem umowy kredytowej z wszystkimi tego konsekwencjami. Z tego powodu kredytobiorcy wraz z pozwem powinni podjąć starania o wstrzymanie obowiązku wykonywania spornej umowy. Narzędziem prawnym, które to umożliwia jest wniosek o zabezpieczenie powództwa.

• Sąd na wniosek może zabezpieczyć dochodzone roszczenia:
•      wstrzymać obowiązek spłaty rat kredytu
•      zakazać bankowi podejmować działania prawne
•      zająć wierzytelność na rachunku bankowym banku
• Roszczenie musi być uprawdopodobnione
• Należy wykazać interes prawny w zabezpieczeniu
• Sąd bierze pod uwagę stosunek wypłaconego kredytu do uiszczonych spłat

W tak zwanych sprawach frankowych dochodzone są zazwyczaj dwa roszczenia: o stwierdzenie nieważności umowy oraz o zapłatę (zwrot nienależnie zapłaconych rat kredytu). Z uwagi na trudny do przewidzenia okres rozpatrywania sprawy przez sąd, wskazane jest, aby przy obu rodzajach powództw złożyć wniosek o zabezpieczenie powództwa. Celem instytucji zabezpieczenia jest udzielenie tymczasowej ochrony prawnej, aby zapewnić wykonalność orzeczenia merytorycznego wydanego w postępowaniu rozpoznawczym.

Treść wniosku o zabezpieczenie roszczenia o stwierdzenie nieważności umowy kredytowej  znajduje oparcie w art.  755.  §  1. K.P.C. i jest determinowana stanem realizacji umowy. W najczęstszych przypadkach, gdy umowa nie jest wypowiedziana a kredyt nie jest jeszcze spłacony, treść wniosku sprowadza się do żądania udzielenia zabezpieczenia na czas trwania postępowania rozpoznawczego przez:

– wstrzymanie obowiązku dokonywania przez kredytobiorcę spłaty kolejnych rat kredytowych;

– zakazanie bankowi wypowiadania umowy z powodu zaniechania spłaty rat kredytu i stawiania kredytu w stan wymagalności oraz przekazywania informacji o niespłacaniu kredytu do odpowiedniego rejestru.

Przy powództwie o zapłatę można wnosić o zabezpieczenie w jeden ze sposobów wskazanych w art. 747 k.p.c. W praktyce zastosowanie będzie miało zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego.

   Dla uzyskania postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia wymagane jest uprawdopodobnienie istnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu i wykazanie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.

   Kwestia uprawdopodobnienia roszczenia nie powinna sprawiać problemów w sytuacji zamieszczenia wniosku o zabezpieczenie w pozwie, gdyż uzasadnienie powództwa będzie tożsame z uzasadnieniem wniosku o zabezpieczenie. Podkreślenia wymaga fakt, że do uzyskania zabezpieczenia wystarczające jest uprawdopodobnienie a nie udowodnienie roszczenia. Jest to zrozumiałe, gdyż postanowienie w sprawie zabezpieczenia zapada przed przeprowadzeniem przez sąd postępowania dowodowego.

   Znacznie trudniejsze jest wykazanie interesu prawnego. Zgodnie z art. 730 1  § 2 k.p.c., interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

  Z tej perspektywy trudno mówić o interesie prawnym przy zabezpieczeniu roszczenia o zapłatę. Trudno wykazać by po prawomocnym wyroku pozwany bank nie był w stanie wykonać orzeczenia. Wniosek taki będzie zasadny tylko w przypadku banków zagrożonych upadłością lub mających problem z płynnością finansową. Opierając się na doniesieniach medialnych wniosek taki można składać pozywając np.  Getin Bank s.a.

   W pełni uzasadniony wydaje się wniosek o zabezpieczenie drugiego z roszczeń, tj o stwierdzenie nieważności. Dalsze wykonywanie umowy będzie oznaczało przymus spełniania świadczenia nienależnego. Płatności kolejnych rat wymuszą na kredytobiorcy rozszerzać powództwo o każdą zapłaconą ratę. 

   Podkreślić należy, że Banki mają uprzywilejowaną pozycje prawną i z tytułu udzielenia kredytu mają szereg uprawnień a nawet obowiązków w stosunku do osób i instytucji trzecich.

Przykładowo Bank ma obowiązek informować o zaległości w spłacie kredytu Biuro Informacji Kredytowej. Bank ma szereg instrumentów windykacyjnych, w tym działania windykacji terenowej.

Samowolne zaprzestanie wykonywania nieważnej umowy narazi kredytobiorców na nieprzyjemne wizyty windykatorów, w tym wizyty w zakładach pracy i miejscu zamieszania.

Powodowie utracą na wiele miesięcy a być może i lat zdolność kredytową. Nawet wzięcie na raty sprzętu agd będzie niemożliwe ze względu na zgłoszenie przez Bank zaległości w spłatach rat kredytu.

   Późniejsze orzeczenie stwierdzające nieważność umowy nie przywróci Powodom uprawnień ograniczonych w okresie wcześniejszym. Nadto wpisy w BIK są trudne do wykreślenia a nawet w tym przypadku pozostaje po nich ślad. Oznacza to, że nawet po korzystnym wyroku przez wiele miesięcy lub lat Powodowie nie będą mieli zdolności kredytowej.

   Aby uchronić Powodów od tych naruszeń ich interesu prawnego zasadnym jest zawieszenie obowiązków wynikających z przedmiotowej umowy kredytowej.

   Dodać należy, że dla większości sądów warunkiem udzielenia zabezpieczenia jest by wysokość dotychczas spłaconych rat pokrywała kwotę udzielonego kredytu. Nie jest to co prawda wymóg ustawowy, ale sądy przyjmują, że banki dysponują roszczeniem o zwrot kwoty udzielonego kredytu, więc nie widzą powodu zawieszać obowiązek spłat, który może pozostać nawet po korzystnym dla kredytobiorcy rozstrzygnięciu.

radca prawny Karol Olkuski

kancelaria@olkuski.legal