Wielokrotnie pisałam o instytucji upadłości konsumenckiej i jej profitach dla dłużnika. Wspominałam, że głównym celem upadłości konsumenckiej jest oddłużenie niewypłacalnego konsumenta, przez co rozumie się umorzenie całości lub części długów konsumenta w stosunku do jego wierzycieli.
Z drugiej strony, od dawna obserwuję panujące mity odnośnie upadłości konsumenckiej. Najpopularniejszym z nich jest pogląd, że po ogłoszeniu upadłości wszystkie długi zostaną automatycznie umorzone (anulowane).
W rzeczywistości, do całkowitego umorzenia długów dochodzi w ostateczności . Zawsze w pierwszej kolejności dąży się do tego, aby wierzytelności zostały w jak największym stopniu spłacone przez upadłego. Odbywa się to poprzez spieniężenie majątku dłużnika przez syndyka (o ile w ogóle jest jakiś majątek) oraz poprzez nałożone na dłużnika spłaty w ramach planu spłaty wierzycieli .
Warto pamiętać, że losy długów upadłego zależą od trzech podmiotów: samego upadłego, syndyka oraz sądu. Na etapie postępowania upadłościowego syndyk, na podstawie danych pozyskanych od upadłego dotyczących jego sytuacji osobistej, przedstawia sądowi swoją propozycję zakończenia sprawy. Ostateczna decyzja należy do sądu.
Co może postanowić sąd w sprawie długów ?
Sąd ma do wyboru 3 możliwości oddłużenia upadłego :
1. Ustalenie planu spłaty wierzycieli.
Ustalenie planu spłaty jest regułą w postępowaniu upadłościowym. Jeśli upadły ma dochody z tytułu pracy, emerytury lub renty, wierzyciele zostaną spłaceni z jego bieżących dochodów według określonego harmonogramu spłat.
Zwykle plan spłaty jest ustalany na okres maksymalnie 36 miesięcy (3 lat). Jeśli jednak sąd dojdzie do wniosku, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności umyślenie lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie, lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli może być ustalony na okres do 84 miesięcy (czyli 7 lat).
2. Warunkowe umorzenie zobowiązania bez ustalenia planu spłaty wierzycieli
Długi zostaną umorzone warunkowo na okres do 5 lat jeśli niezdolność upadłego do dokonywania spłat w ramach planu spłaty wierzycieli nie jest trwała. Innymi słowy, jeśli istnieje szansa że upadły odzyska zdolność do spłaty zadłużenia np. wskutek odzyskania zdrowia, znalezienia pracy. Warunkiem definitywnego umorzenia zobowiązań będzie niezłożenie w terminie 5 lat przez upadłego ani żadnego z wierzycieli wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, do którego sąd się przychyli.
3. Umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli
Zgodnie z art. 368 ust. 1a. ustawy Prawo Upadłościowe: ” W terminie, o którym mowa w ust. 1, upadły będący osobą fizyczną może również złożyć wniosek o umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja a upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.”
Zwracam uwagę na przesłanki zastosowania tego przepisu.Przez osobistą sytuację upadłego należy rozumieć np. trwałą niezdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Wskazuje się też, że wyjątek może znaleźć zastosowanie wobec osób, które są w pełni zdolne do wykonywania pracy i ją świadczą, lecz ze względu na szczególne okoliczności osobiste nie są w stanie dokonać jakiejkolwiek spłaty (np. matka wychowująca dzieci, która popada w zadłużenie wskutek śmierci męża, a zarobek, jaki osiąga, pozwala wyłącznie na pokrycie bieżących potrzeb rodziny).
Prawo upadłościowe przewiduje też kategorie zobowiązań, które w żadnym wypadku nie podlegają umorzeniu. Takimi zobowiązaniami są np. alimenty.
Jak widać, upadłość konsumencka nie zawsze oznacza anulowania wszystkich długów. Pomimo tego, przy obecnych przepisach jest rozwiązaniem bardzo korzystnym (a często wręcz jedynym ratunkiem). Ogłoszenie upadłości pomaga wyjść ze spirali zadłużenia, odzyskać stabilność finansową i rozpocząć nowy etap w życiu.
r. pr. Małgorzata Połubińska
